مشکلات گوارشی کودکان در تابستان

بیماری سوء‌جذب مواد‌غذایی در کودکان هم می‌تواند باعث ایجاد چنین وضعیتی شود. این بیماری در فصل گرم سال بسیار شایع است و لازم است در این روز‌ها که بچه‌ها برای تفریح در کوچه و خیابان و پارک‌ها بازی می‌کنند، بیشتر مراقب‌شان باشید. دکتر فرزانه معتمد، متخصص کودکان و نوزادان و فوق تخصص گوارش و کبد و آندوسکوپی، درباره بیماری سوء‌جذب توضیح می‌دهد.
 

علائم سندرم سو جذب در کودکان

این بیماری علائم شایعی دارد که اختلال رشد، اسهال یا مدفوع چرب و اتساع یا ورم شکم از آن جمله هستند. اگر این 3 علامت در کودک دیده شوند، ما آن را سندرم سوء‌جذب تلقی می‌‌کنیم. البته این سندرم علل مادرزادی و مشکلات ارثی هم دارد اما شایع‌ترین حالت آن در کشور ما و کشور‌های آسیایی به صورت عفونت‌های انگلی به‌ویژه ژیاردیا ظاهر می‌شود. اگر این بیماری مادرزادی باشد،‌ ممکن است در یک یا دو سال اول زندگی کودک بروز کند. اما امکان دارد بچه‌ها در سنین بالاتر، در تماس با آب و خاک و مصرف غذای آلوده بیمار شوند. همچنین ابتلا به این بیماری در سنی که بچه‌ها دیگر شیر مادر نمی‌خورند بسیار ممکن است چون شیر مادر بر این انگل‌ها اثر حفاظتی دارد.
 

شایع‌ترین عامل ابتلا به سوء‌جذب در کودکان

بیماری سوء‌جذب معمولا بعد از 2 یا 3 سالگی شایع می‌شود. بر همین اساس دکتر معتمد می‌گوید: این بیماری می‌تواند به دلیل عفونت هم ایجاد شود. در کشور‌ما و در کشور‌های جهان سوم بیشترین عامل عفونی که باعث بروز این بیماری می‌شود انگل ژیاردیا است. بعضی از بیماری‌های روده می‌توانند باعث به وجود آمدن بیماری سوء‌جذب و بیماری‌های دیگری شوند.

آتروپی روده

دکتر معتمد با بیان اینکه آلرژی‌های شدید که پرز‌های روده کودک را از بین می‌برند، باعث بروز آتروپی روده در کودک می‌شوند، می‌گوید: این حالت بعد از یک اسهال و استفراغ حاد ظاهر می‌شود. به دنبال آتروپی روده، ممکن است کودک دچار بیماری سوء‌جذب شود. چون گاهی که او دو تا سه هفته به خوردن غذای معمولی یا شیر ادامه می‌دهد به دلیل این که آنزیم هضم و جذب قند شیر یا لاکتوز را از دست می‌دهد، ممکن است دچار این سندرم شود. در این شرایط ممکن است استفراغ کودک برطرف شود اما اسهالش ادامه پیدا می‌کند.
 

تشخیص سوجذب در کودکان

این متخصص نوزادان و کودکان با اشاره به اینکه بیشترین علت این بیماری عفونی است، درباره آن توضیح می‌دهد: این بیماری ممکن است جنبه مادرزادی هم داشته باشد. خیلی از بیماری‌ها مانند سلیاک یا بیماری CF که از اصلی‌ترین علت‌های سوء‌جذب هستند، در مواردی علل ژنتیکی دارند. اما اگر بیماری خفیف باشد یا این بچه‌ها اسهال خیلی آبکی نداشته باشند، معمولا اسهال چرب حجیم و بدبویی دارند که ممکن است مادران آن را به عنوان اسهال تلقی نکند. به همین دلیل بعد از مدتی بچه با اختلال رشد مراجعه می‌کند و می‌توان دید که شکمش برجسته و ورم کرده است و رشد کافی  و مناسب ندارد. از این بچه‌ها معمولا تست مدفوع گرفته می‌شود و اگر در آن چربی وجود داشت، آن نمونه را از نظر وجود سلیاک، CF، ژیاردیا و علل دیگر بررسی می‌کنند.
 

پیشگیری از بیماری سوجذب

دکتر معتمد درباره روش های پیشگیری از این بیماری می‌گوید: اگر علت این بیماری ثانویه باشد و بر اثر عفونت ایجاد شده باشد، رعایت بهداشت، شستشوی دست و استفاده از غذا‌های تمیز می‌توان پیشگیری کرد اما اگر این بیماری علت ژنتیکی و مادرزادی داشته باشد،‌خیلی نمی‌توان از آن پیشگیری کرد. تنها یک راه وجود دارد و آن هم این است که‏ در صورت ابتلای فرزند یک خانواده به CF یا سلیاک،‌وضعیت بچه‌های دیگر را بررسی کنند تا آنها را زودتر از زمانی که علامتی نشان دهند شناسایی کرده و تحت درمان قرار دهند. این بررسی باعث می‌شود که کودک دیگری با اختلال رشد و مشکلاتی که همزمان با علامت‌دار شدن پیدا می‌کند، روبه‌رو نشود.

اگر این بچه‌ها درمان نشوند، مانند بچه‌های گرسنه و بسیار لاغر آفریقایی می‌شوند که از بیماری ماراسموس یا سوء‌تغذیه شدید رنج می‌برند و یا شبیه کودکانی می‌شوند که دست و پای‌شان باد و ورم کرده و به بیماری کواشیور کور مبتلا هستند. در شرایط بد، بیمار به تدریج دچار سوء‌تغذیه می‌شود و آثار کمبود ویتامین‌ها در او ظاهر می‌شود، بدن و دهان او زخم می‌شود و عفونت‌های ثانویه به آن اضافه می‌شوند. همچنینبعضی از این بچه‌ها شکم‌شان باد کرده و دست‌و پا‌های لاغری دارند درست مانند عنکبوت و خیلی راحت می‌توانند به دلیل این عفونت‌ها بمیرند. بنابر‌اگر آنها با سرعت درمان نشوند به طرف سوء‌تغذیه و مرگ پیش می‌روند. ای بیماری در فصل بهار بسیار بیشتر است و مجددا در مواجه عوامل میکروبی و خطرناک عود می‌کند.

درمان سوءجذب

اگر انگل ژیاردیا در بروز این بیماری دخیل باشد باید آنتی‌بیوتیک مربوط به آن به کودک تزریق شده و باید آن انگل را درمان کرد بنابر‌این ممکن است کودک با یک درمان آنتی‌بیوتیکی کاملا خوب شود و بهبود پیدا کند. به همین دلیل دکتر معتمد می‌گوید: اگر کودک به‌طور مادرزادی دچار بیماری سلیاک باشد و به گندم حساسیت داشته باشد، تا آخر عمر نباید از گندم استفاده کنند و اگر مبتلا به CF (فیبروز کیستیک پانکراس یا نارسایی پانکراس) باشند، باید آنزیم‌های پانکراس را باید به صورت خوراکی به بچه داد تا عمل هضم برای او انجام شود. اما  اگر علت این بیماری آلرژی باشد، آن ماده حساسیت‌زا باید از رژیم کودک حذف شود. به هر حال این بیماری بسته به علت درمان‌های متفاوتی خواهد داشت. درمان دارویی تنها علیه عامل ژیاردیا انجام می‌گیرد که از درمان دارویی مربوط به آن استفاده می‌کنیم.