رشد شخصیت و افزایش خلاقیت با بازی در کودکان

 «زاهد زرگر» در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه‌ی خراسان‌جنوبی، گفت: خلاقیت زیباترین و شگفت‌انگیزترین خصیصه انسان است، غنا و پویایی و بقای هر فرهنگ و تمدنی به خلاقیت مرد‌م آن بستگی دارد و این واقعیت را تاریخ بارها به اثبات رسانده است.

وی ادامه داد: دوران کودکی از نقش حساس و تعیین‌کننده‌ای برخوردار است و توجه به این دوران تا آن جا است که اولاً کودکی خصوصاً سنین آغاز آن از جانب روانشناسان و صاحب‌نظران تعلیم و تربیت غالباً به‌عنوان برجسته‌ترین مرحله در تکوین شخصیت انسان شناخته شده است. ثانیاً وجود تعارضات، اختلالات و نابسامانی‌های روانی در این سنین را از عوامل اساسی در سراسر زندگی دانسته‌اند.

این روانشناس و مشاور تخصصی کودکان، تصریح کرد: پژوهش‌های روانشناسی و تعلیم و تربیتی و نیز تجارب گران‌بهای کودکستان‌ها نشان می‌دهند که آغاز رشد آفرینندگی در کودکان در سنین آمادگی و پیش از دبستان است.

زرگر با اشاره به اینکه در این سنین رابطه جدیدی میان تفکر و عمل وی پدیدار می‌شود، افزود: تلاش کودک برای شناخت عجایب و شگفتی‌های محیط پیرامونش جدی‌تر می‌شود این فراگیری و شناخت عمدتاً از طریق تجربه عملی انجام می‌شود و این تجربه عملی یا بازی یکی از اعمال روزمره زندگی هر کودک است و کوششی است که به همه‌ی وجود او بستگی دارد.

بازی مناسب‌ترین راه برای رشد استعداد کودک

وی با بیان اینکه بازی بهترین شکل فعالیت طبیعی هر کودک محسوب می‌شود و مناسب‌ترین راه برای بروز و رشد استعداد او بشمار می‌رود، اظهار کرد: در جریان بازی است که نیروهای ذهنی و جسمی کودک، یعنی «دقت، تخیل، نظم و ترتیب، چالاکی» رشد می‌یابند و علاوه‌بر این‌ها برای کودک، محرک و انگیزه‌ای در جهت کسب تجارب اجتماعی می‌شود.

این روانشناس و مشاور تخصصی کودکان، با تأکید بر اینکه بازی به معنی دقیق کلمه شامل فعالیت‌هایی می‌شود که عاری از هدف خارجی بوده اختیاری، دلپذیر و فاقد سازمان است، افزود: بازی متأثر از عوامل بسیار زیادی است که هر کدام از این عوامل به نوبه خود نوع و چگونگی بازی کودکان و نوع وسایلی که کودکان برای بازی انتخاب می‌کنند و یا برای آنان در نظر گرفته می‌شود را تعیین می‌کنند.

زرگر شماری از این عوامل را سن و رشد کودک، محیط زندگی، ظرفیت کودک، وضعیت اقتصادی، فرهنگ و جنسیت برشمرد.

بازی نقش مهمی در رشد کودک ایفا می‌کند

وی با اشاره به اینکه بازی نقش مهمی در رشد کودک ایفا می‌کند، ادامه داد: انسان به‌عنوان موجودی اجتماعی، نیاز دارد که به گروهی تعلق داشته و خود را بخشی از آن بداند و بازی در این رابطه وظایف متعددی در سطوح مختلف رشد به عهده می‌گیرد که در ارضاء روابط با رشد شناختی باعث افزایش مهارت‌ها در برنامه‌ریزی، توانایی برطرف کردن مشکلات، مهارت در وضعیت تحصیلی و دست یافتن به دوراندیشی و … می‌شود.

این روانشناس و مشاور تخصصی کودکان، تصریح کرد: کودک از راه بازی می‌تواند به استعدادها، توانائی‌ها، خواست‌ها ضعف‌ها و نکات مثبت و منفی خود پی‌ببرد و از این‌رو با شناخت ویژگی‌های خود ساخت شخصیتی خود را تحکیم بخشد.

بازی‌های ابتکاری به شخصیت کودک شکل می‌بخشد

زرگر با اشاره به اینکه در میان اقسام بازی، بازی‌هایی که آفریده خود کودکان است و ما آنها را بازی‌های ابتکاری یا موضوع‌دار و نقش‌دار می‌نامیم اهمیت ویژه‌ای دارند، اظهار کرد: در این بازی‌ها خردسالان آنچه را که در محیط زندگی خود از فعالیت بزرگسالان می‌بینند، تقلید می‌کنند.

وی با بیان اینکه بازی‌های ابتکاری به شخصیت کودک شکل می‌بخشد و از این‌رو وسیله‌ی پردازشی در تربیت او محسوب می‌شود، افزود: رفتار، احساسات و حرکات کودکان در بازی همیشه حقیقی و صادقانه است، به‌عنوان نمونه‌، کودک می‌داند که عروسک یک نوع بازیچه است با وجود این مانند موجودی جاندار دوستش دارد.

این روانشناس و مشاور تخصصی کودکان، ادامه داد: هنگامی که کودک در بازی نقش بزرگسالان را ایفاء می‌کند، این تنها یک تقلید ساده نیست و ابتکار و خلاقیت نیز در آن دیده می‌شود و از تجربیات شخصی خود نیز بهره می‌گیرد.

وی، با تأکید بر اینکه ابتکار و خلاقیت کودکان در آفرینش موضوع بازی و در تجسس وسائل برای عملی کردن آنها ظاهر می‌شود، گفت: با کمک بازی‌های ابتکاری می‌توان مسائل مهم تربیتی را برطرف کرد، چون نقشی که کودک در بازی‌های ابتکاری برای خود انتخاب می‌کند انعکاسی از خواسته‌ها و آرزوهای کودک است.

زرگر خاطرنشان کرد: ضمن بازی ابتکاری همه‌ی جوانب شخصیت کودک در اتحاد و همکاری با هم‌بازی‌ها شکل می‌گیرد و می‌توان خلاقیت و فعالیت فردی کودک را در بازی‌های جمعی که به طرز صحیحی تشکل یافته است را تکامل بخشید.

این روانشناس و مشاور تخصصی کودکان، ادامه داد: بدین ترتیب بازی‌های ابتکاری چون وسیله‌ای پراهمیت در رشد همه جانبه کودکان با دیگر انواع فعالیت‌های آنان مربوط است و این خود ارزش والای بازی‌های ابتکاری را در روند تربیتی کودک نشان می‌دهد.

وی با اشاره به اینکه در بازی کودک ضمن ایفای نقش، خصوصیت شخصی خود را نیز ظاهر می‌کند، خاطرنشان کرد: بازی‌های ابتکاری نقش مهمی در فعالیت ثمربخش و خلاقانه کودک ایفاء می‌کنند، اما مهم­‌ترین نکته این است که مربی نباید موضوع بازی را به کودکان تحمیل کند، چون در این صورت حس ابتکار و نیروی تخیل و استقلال را از آنها سلب می‌کند.

زرگر، یادآور شد: بسیار مهم است که بازی‌ها قالبی نباشد و راه را برای بروز ابتکار کودکان بگشایند و مهم آن است که بازی ساخته و پرداخته فکر خودشان باشد، فضای بازی هم باید به گونه‌ای باشد که رغبت و تخیل و تفکر را برای کودک فراهم کند، در حقیقت کودک باید به سوی بازی‌های برانگیزنده سوق داده شود.

منبع: ایسنا