آیا کودک شما وسواسی است؟

نینی سایت: «پدرام کودک 9ساله‌ای بود که والدینش او را به خاطر پرسش‌های تکراری و خلق غمگین و مضطربش آورده بودند. پدر و مادر پدرام می‌گفتند که پسرشان قبلا بچه شادی بوده است ولی به طور ناگهانی از 2،3 ماه قبل تغییراتی در رفتارهایش پیدا شده بود؛ از جمله اینکه نگران ابتلا به بیماری بود و در مورد رفتار خود شک می‌کرد و نیاز به اطمینان گرفتن از اطرافیان داشت. از برخی کارها اجتناب می‌کرد و برخی کارها مثل شست‌وشوی صورت یا دست‌ها را بارها تکرار می‌کرد و گاها بارها چک کردن کیف مدرسه خود را تکرار می‌کرد. او مکررا از خانواده می‌خواست که به او اطمینان دهند که کارش را درست و کامل انجام داده است یا خیر. در نهایت پدر و مادرش اذعان کردند که اخیرا افت زیادی در درس‌هایش پیدا کرده است. خانواده پدرام سابقه یک فرد دیگر مبتلا به وسواس را بین اعضای خود داشتند. به همین دلیل تشخیص ما برای پدرام ابتلا به وسواس بود. وقتی پدرام تحت درمان دارویی و درمان شناختی رفتاری قرار گرفت، بعد از سه ماه پاسخ بسیار خوبی به درمان‌ها داد و بهبودی قابل توجهی در پیشرفت درسی و خلق و خو و روابط اجتماعی‌اش پیدا کرد و علائم و نگرانی‌های او تا حد قابل توجهی فروکش کرد.»

این نمونه‌ای از یک کودک مبتلا به اختلال وسواس جبری بود که خانم دکتر الهام روحی با برشمردن وضعیت و ویژگی‌های آن ما را به صورت کلی با نشانه‌ها و عوارض این بیماری آشنا کرد. این روانپزشک کودک و نوجوان با عنوان اینکه وسواس نوعی از اختلال اضطرابی است، گفت: همانطور که پیش از این و در توضیح اضطراب جدایی بیان کردیم، اختلال‌های اضطرابی انواع مختلفی دارند که وسواس یکی از آنهاست. برای آشنایی با این پدیده لازم است ویژگی‌های آن را بشناسیم. به همین منظور دکتر الهام روحی، روانپزشک کودک و نوجوان این ویژگی‌ها را به اختصار برشمرد:

شیوع: اختلال وسواسی جبری، در کودکان و نوجوانان شایع است و چیزی در حدود 0/5 درصد را شامل می‌شود. زیر 7سال در پسرها بیشتر است ولی در سنین بالاتر در دختر و پسر به یک میزان دیده می‌شود.
علت: وسواس در کودکان هم می‌تواند بر اساس زمینه ژنتیکی رخ دهد و هم به دنبال ابتلا به عفونت ناشی از نوعی استرپتوکوک (در اثر واکنش ایمنی به این میکروب) می‌تواند رخ دهد.
انواع: شایع‌ترین وسواس‌ها در بچه‌ها: استرس شدید از آلودگی، مواجهه با میکروب یا بیماری 2. نگرانی از آسیب دیدن خود یا اعضای خانواده 3. ترس از آسیب رساندن به دیگران به خاطر از دست دادن کنترل خود 4. نیاز شدید به تقارن یا دقت
شایع‌ترین رفتارهای وسواسی: 1. تمیزکردن 2. وارسی 3. شمارش 4. مرتب کردن وسایل
معمولا این کودکان سعی می‌کنند از برخی شرایط اجتناب کنند و در تصمیم‌گیری تردید دارند و شک و کندی در تکمیل تکالیف‌شان دیده می‌شود.
سیربیماری: اکثرا تدریجی شروع می‌شود و در موارد کمی شروع ناگهانی است. در ابتدا ممکن است خانواده متوجه نشوند و به تدریج که کنترل علائم از دست کودک خارج شد دیگران درگیر و نگران شوند. ممکن است کودک از خانواده در تایید رفتار خود یا تکمیل رفتارهای وسواسی کمک بخواهد. حدود 50 درصد آن‌ها با درمان بهبود می‌یابند و علائم کمی برای‌شان باقی می‌ماند و 25 درصد هم بهبودی نسبی پیدا می‌کنند.
درمان: درمان در این اختلال بیشتر از بقیه اختلالات اضطرابی به بهبودی منجر می‌شود. درمان ابتدا با روش شناختی رفتاری(CBT) شروع می‌شود و اگر پاسخ کافی نبود درمان دارویی اضافه می‌شود که بهترین پاسخ در درمان ترکیبی دیده می‌شود و اثربخشی درمان بسیار بالاست.
بیماری‌های همراه: وسواس در کودکان مبتلا به ADHD (اختلال بیش‌فعالی کم توجهی) و همچنین اختلال تیک و توره (تیک صوتی و حرکتی مزمن) شیوع بیشتری دارد و این طور گفته می‌شود که کودکان مبتلا به وسواس باید از نظر سایر اختلالات روانپزشکی حتما ارزیابی شوند.