سندرم پای بیقرار چیست و چگونه درمان می‌شود؟

امروز روز جهانی آگاهی از سندرم پای بیقرار است. سندرم پاهای بیقرار یا(RLS) نوعی اختلال خواب است که در آن، فرد دچار احساس ناخوشایند در پاها می‌شود و آن را به صورت احساس گزگز، مورمور، سوزش، درد و کشش و یا حرکت حشرات روی پوست توصیف می‌کند و ناچار است پای خود را تکان دهد و یا بکشد.سندرم پای بیقرار در ۲۶ درصد از خانم‌های باردار اتفاق می‌افتد .

سندرم پای بیقرار چه نشانه هایی دارد؟

سندرم پای بیقرار معمولاً وقتی رخ می‌دهد که بیمار دراز می‌کشد، یا برای مدت طولانی می‌نشیند. فردی که دچار این حالت می‌شود به ناچار پای خود را حرکت می‌دهد. حرکت پاها، راه رفتن، مالش یا ماساژ پاها و یا خم کردن زانوها به طور موقت تا حدی علائم را کاهش می‌دهد و عدم تحرک و استراحت، سبب تشدید علائم بیماری می‌شود. این بیماران معمولاً در به خواب رفتن دچار مشکل هستند و معمولاً بهترین خواب را در انتهای شب و ساعات صبح تجربه می‌کنند. چون این افراد خواب کافی را تجربه نکرده‌اند ممکن است در طول روز خواب آلود باشند.
گاهی بیماری پاهای بی‌قرار به همراه حرکات متناوب اندامها حین خواب((Periodic Limp Movements in ((sleep دیده می‌شود. این بیماران به صورت بی‌اختیار حرکات ناگهانی به اندامهای خود در حین خواب می‌دهند. این حرکات به طور معمول هر ۱۰ تا ۶۰ ثانیه رخ می‌دهد. بعضی افراد صدها بار در طی شب پاهای خود را حرکت می‌دهند که نه تنها باعث اختلال خواب خودشان بلکه سبب اختلال خواب اطرافیان آنها نیز می شود.

سندرم پای بیقرار در بارداری

 فولات نقش مهمی در بدن زنان باردار دارد. بدن  به ویتامین B نیاز دارد تا دوپامین تولید کند. محققان معتقدند فقط ۹ درصد از زنانی که در دوران بارداری مکمل‌های آهن و فولات مصرف می‌کنند، از سندرم پای بیقرار رنج می‌برند. در مقابل ۸۰ درصد از زنانی که آهن و فولات مصرف نمی‌کنند دچار این سندرم می‌شوند. مطالعات  نشان داده زنانی که سطح بالاتری از استرادیول (نوعی استروژن) دارند، در طول بارداری به سندرم پای بی‌قرار دچار می‌شوند. همچنین زنانی که سندرم پای بی‌قرار دارند، سطح بالاتری از استرادیول دارند. زنانی که قبل از بارداری سندرم پای بی‌قرار داشته‌اند هم ممکن است در بارداری وضعیت بدتری را تجربه کنند. به خصوص در سه ماهه‌ی سوم. این سندرم با بارداری‌های بعدی شدت پیدا می‌کند.

چه عواملی باعث بروز این بیماری می شود؟

هر چند علل این بیماری شناخته شده نیست ولی نقش عوامل زیر ثابت شده‌ است:

•  در بعضی خانواده‌ها به صورت ارثی این حالت بیشتر دیده می‌شود.
  
•  در بارداری بخصوص در ماههای آخر بیشتر دیده می‌شود. معمولاً بعد از زایمان مشکل بیمار بر طرف می‌شود.
  
• کم خونی و پایین بودن سطح آهن خون.
  
• بیماریهای مزمن مثل نارسایی کلیوی، دیابت، آرتریت روماتویید (التهاب مفاصل) و نوروپاتی‌های محیطی (بیماری‌های مربوط به سیستم عصبی).
  
• مصرف قهوه و ترکیبات حاوی کافئین.
  
• افراد مسن و سالمند بیشتر به این بیماری مستعدند.
  
•  قطع مصرف اپیوییدها ( درصورت وجود وابستگی ) که ممکن است این بیماری به صورت بسیار شدید ظاهر گردد.

تشخیص این بیماری بر اساس شرح حال، معاینات و پاراکلینیک است که توسط پزشک داده می‌شود و بر اساس عوامل مؤثر، درمان آن صورت می‌گیرد.

چگونه می توان سندرم پای بیقرار را درمان کرد؟

برای درمان این بیماری باید به این نکات توجه کنید:

• برای داشتن خواب عمیق، کمی دیرتر به رختخواب بروید و صبح ها بیشتر بخوابید. ساعات خواب صبح می‌تواند از بهترین ساعات استراحت شما باشد.
  
• پاهایتان را سرد یا گرم کنید. ببینید با گذاشتن حوله گرم روی پاهایتان احساس بهتری پیدا می کنید یا کیسه یخ؟
  
• قبل از خواب پاهای خود را ورزش دهید. به خصوص انجام کمی حرکات کششی. برای کشش ساق پا، پای چپ خود را کشیده و عقب ببرید و پای راست خود را از زانو کمی خم کرده و جلو بیاورید. می توانید دستان خود روی ران پای راست خود و یا دیوار قرار دهید. این حرکت را برای پای دیگر خود تکرار کنید.
  
• دوش آب گرم بگیرید.
  
• مواد کافئین دار نخورید. مصرف قهوه، چای، کاکائو و نوشابه سیاه علائم سندرم پای بیقرار را بدتر می کنند، حتی بعد از چند ساعت.

 

• هر روز ورزش کنید. ورزش متعادل (نه کم و نه زیاد) در طی روز باعث می شود خواب بهتری در شب داشته باشید؛ مثل پیاده روی، آهسته دویدن، بلند کردن وزنه و هر ورزش دیگری که از آن لذت می برید. ورزش شدید و طولانی بخصوص قبل از خواب، علائم سندرم را بدتر می کند.
  
• مغز خود را ورزش دهید. مدت طولانی ننشینید. نشستن علائم سندرم را بدتر می کند، مثل وقتی که نشسته اید و تلویزیون تماشا می کنید و یا در یک اتوبوس شلوغ نشسته اید. حتما در فواصل کوتاه قدری قدم بزنید. حواستان را پرت کنید. جدول حل کنید، کتاب بخوانید، یک بازی کامپیوتری انجام دهید، بافتنی ببافید و … .
  
• عمیق نفس بکشید تا گرفتگی عضلات خود را برطرف کنید. ریلکس کنید چون فشار روحی و جسمی، علائم سندرم را بدتر می کند. قبل از خواب، در یک اتاق کم نور به یک موسیقی آرام گوش دهید.
  
• پاهای خود را ماساژ دهید.
  
• با مراجعه به پزشک و دادن آزمایش خون، ببینید نیاز به مصرف قرص آهن دارید یا خیر؟ بدن شما برای ساخت دوپامین نیاز به آهن دارد. دوپامین یک ماده شیمیایی در مغز است که حرکات شما را کنترل می کند.
  
• با حرکات یوگا، درد خود را کم کنید.
  
• قلیان و سیگار ممنوع.