یک بیماری شایع در کودک و نقش مهم تغذیه در درمان آن

نی نی سایت: کم نیستند بچه‌هایی که کم‌خونی دارند و پدر و مادر‌ها متوجه بیماری‌شان نمی‌شوند و یا وقتی به بیماری فرزندشان پی بردند، طوری نگران می‌شوند که انگار کم‌خونی او علاج‌ناپذیر است! به همین دلیل ما از دکتر عطیه قره‌باغی،‌ پزشک عمومی، درباره علائم کم‌خونی و پیشگیری و درمان آن پرسیدیم.
دکتر قره‌باغی، درباره علائم و زمینه‌های بروز کم‌خونی در کودکان می‌گوید: «خوردن خاک، مُهر نماز، ناخن‌ها و خوردن یخ می‌تواند از نشانه‌های ابتلا به کم‌خونی در کودکان باشد. همچنین کودکان مبتلا به این بیماری ممکن است دچار رنگ‌پریدگی، سرگیجه و افت فشار خون باشند و در موارد خفیف‌تر کم‌خونی، آزمایش خون می تواند نشان‌دهنده این بیماری‌باشد. کم‌خونی به دو نوع ژنتیکی و فقر آهن تقسیم می‌شود که عوامل ژنتیکی باعث کم‌خونی ژنتیکی (تالاسمی) و تغذیه و برخی عفونت‌های قارچی باعث کم‌خونی ناشی از فقر آهن می‌شوند. کم‌خونی معمول در جامعه، ناشی از فقر آهن است.»
دکتر قره‌باغی با اشاره به اینکه شیرخواران و کودکان با توجه به شرایط زندگی در هر سنی ممکن است به کم‌خونی مبتلا شوند، می‌گوید: «ممکن است حتی جنین در شکم مادر به کم‌خونی مبتلا باشد و این بیماری باعث وزن کم نوزاد، تپش قلب، مرگ جنین و زایمان زود هنگام مادر می‌شود. بنابر‌این مادران قبل از بارداری باید از نظر زمینه‌های ژنتیکی،‌ تغذیه و کمبود فولات بررسی شوند.»
ابتلا به کم‌خونی در کودکانی که در وضعیت اقتصادی خوب زندگی می‌کنند کم است و مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که وضعیت اقتصادی مناسب با کاهش شیوع این بیماری ارتباط مستقیم دارد. به همین دلیل در خانواده‌هایی که درآمد مناسب دارند، میزان شیوع کم‌خونی کمتر گزارش شده است. چون فراهم کردن مواد غذایی سرشار از آهن که در منابع حیوانی یافت می‌شود و قابلیت جذب بیشتری دارد، تنها زمانی امکان‌پذیر است که درآمد خانواده کافی باشد.

دکتر قره‌باغی با بیان اینکه کمبود آهن باعث کاهش تمرکز فکری، اختلال در یادگیری و پایین آوردن کارایی جسمی می‌شود، می‌گوید: «دانش‌آموزانی که در سال‌های اول مدرسه افت تحصیلی و اختلالات یادگیری دارند، ممکن است این مشکلاتشان ناشی از کمبود ذخیره آهن باشد. دلیل بسیاری از مشکلات ذهنی و رفتار‌های کودکان هم به این بیماری نسبت داده شده است. حتی بعضی از کودکان مبتلا به کم‌خونی هم ممکن است دچار اختلالات بینایی و شنوایی غیر‌قابل برگشت شوند.»
هنگامی که کودکان مبتلا به کم‌خونی، علائم بالینی شدیدی داشته باشند و عدد هموگلوبین آنها به کمتر از 7 برسد، به مرحله حاد این بیماری وارد شده‌اند. البته این عدد در موارد مختلف و بسته به شرایط بیمار متفاوت است به طوری که در مراحل شدید این بیماری، لازم است به کودک خون تزریق شود.
آموزش درست به خانواده‌ها برای داشتن تغذیه درست ضروری است بنابر‌این هرم غذایی به عنوان روشی ساده و آسان به کودکان و خانواده‌ها پیشنهاد می‌شود. به همین دلیل دکتر قره‌باغی توضیح می‌دهد: « غربالگری کودکان مبتلا به کم‌خونی ناشی از فقر آهن، در همان ابتدای ورود به مدارس ابتدایی از جمله برنامه‌های بهداشتی مفید در کنترل و پیشگیری از عوارض این بیماری است.»
کمبود مصرف منابع آهن دلیل اصلی ابتلا به کم‌خونی در کودکان است. به همین دلیل عادت‌های غذایی غذایی مانند رژیم‌های گیاهخواری و دریافت ناکافی منابع حیوانی در شیوع کم‌خونی ناشی از فقر آهن موثر است. از سوی دیگر روش‌های بهبود وضعیت تغذیه، روشی بسیار خوب برای کنترل و پیشگیری از کمبود ریزمغذی‌ها به ویژه کمبود آهن است. بنابر‌این در صورتی که کم‌خونی ناشی از فقر آهن، به‌موقع تشخیص داده شود، با اصلاح وضعیت تغذیه و تجویز مکمل آهن،‌این مشکل قابل درمان و پیشگیری است.
این پزشک عمومی درباره درمان این بیماری توضیح می‌دهد: « برای درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن معمولا قطره آهن تجویز می‌شود و متناسب با سن و شرایط جسمی‌شان،‌به آنها رژیم غذایی مناسب داده می‌شود. کودکان شیرخوار باید از سن 4 تا 5 ماهگی قطره آهن مصرف کنند و نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند وقتی وزنشان به دو برابر زمان تولد رسید، باید از قطره آهن استفاده کنند و مانند نوزادان دیگر تا 2 سالگی به مصرف این قطره ادامه دهند.»