با بددهنی بچه‌ها چه کنیم؟

نی‌نی سایت: دکتر مسعود اسدی، روانشناس – یکی از نگرانی‌های همیشگی والدین در بیشتر خانواده‌ها بددهنی کودکان (گاهی مواقع نوجوان) است. حتی بسیاری از مواقع بچه‌ها بدون اینکه حرف ناشایستی در خانواده شنیده باشند، بددهنی می‌کنند. راه‌حل چیست؟ چطور می‌توانیم این عادت زشت را از سر کودک بیندازیم؟ در این مقاله این راهکارها را به شما می‌آموزیم.
به طور کلی بددهنی در کودک و نوجوان علت‌های مختلفی دارد. در بیشتر مواقع بددهنی بچه‌ها از رفتارهای نابهنجار والدین در مقابل فرزندانشان نشات می‌گیرد. در واقع والدین در به وجود آمدن این عادت زشت نقش عمده‌ای دارند. به عنوان مثال، الفاظ رکیک و زشت در فرهنگ خانواده مرسوم است که در این صورت کودک با تقلید مستقیم عادت به بددهنی می‌کند.

فحش به خاطر خنده
بعضی از اعضای فامیل مثل دایی و عمو یا دوستان خانوادگی یا حتی خود پدر و مادر به خاطر لحن کودکانه و تقلید الفاظ رکیک توسط او به کودک القا می‌کنند که این کار باعث شادی و خوشحالی جمع می‌شود. پس به مرور به بددهنی عادت می‌کند چون نظر مثبت اطرافیان را می‌گیرد. این رفتار به مرور ملکه ذهن کودک شده و به راحتی نمی‌توان او را از بددهنی نهی کرد. به عبارتی حدود سن 5 تا 6 سالگی، توجه پدر و مادر به زشتی رفتار کودک جلب شده و تازه آن موقع است که والدین به فکر چاره می‌افتند و می‌خواهند فحاشی و ناسزاگویی کودک را ترک دهند.

وقتی پای استقلال در میان است
گاهی اوقات بچه‌ها زمانی که به سن نوجوانی نزدیک می‌شوند برای تثبیت استقلال خود و نشان دهند که بزرگ شده‌اند در حرف‌هایشان از الفاظ زشت استفاده می‌کنند و به مرور زمان این رفتار به عادت تبدیل خواهد شد.

فحش به خاطر جمع دوستانه
برخی واقع علت بددهنی بچه‌ها بودن در گروه‌های دوستانه است تا صمیمیت‌شان را به هم نشان دهند. در این شرایط فرزندتان یا به مرور زمان این بددهنی را کنار می‌گذارد (مثلا به دلیل پیدا کردن دوستان مودب و تاثیرپذیری از آنها) یا اینکه تا دوران بزرگسالی به استفاده از الفاظ رکیک عادت می‌کند و این رفتار نادرست به یک امری عادی تبدیل خواهد شد.

اهمیت تنبیه‌های به موقع
در بعضی مواقع خانواده به طور ناخواسته زمینه‌ای ایجاد می‌کند که در آن کودک یا نوجوان دچار عصبانیت و خشم شدید می‌شود و ناخودآگاه از الفاظ زشت و زننده استفاده می‌کند. در این شرایط هرگز نباید موضوع را نادیده بگیرید و با توجه به سن بچه تنبیهی برای او در نظر گرفته شود که از تنها ماندن در اتاقش تا مدت مشخص تا لغو برخی تفریح‌ها و کم کردن پول توجیبی و … متغیر است.

امان از تربیت‌های نادرست
گاهی مواقع بچه‌های ما فکر می‌کنند که صحبت صریح و بی پرده در مورد کارکردهای طبیعی بدن و ادرار و مدفوع خنده‌دار است و نوعی شوخی به حساب می‌آید که البته عکس‌العمل ما می‌تواند تا حدود زیادی او را متوجه اشتباهش کند.

راه‌حل‌های پیشنهادی
اگر کودک حرف‌های زشت می‌زند و معنی آنها را نیز می‌داند، می‌توانید با او صحبت کنید و برای ترک هر حرف زشت برای او یک تشویق در نظر بگیرید. البته  بچه‌های کوچک‌تر درست مثل کاسکو هر چه را که می‌شنوند، حتی وقتی معنای آن را نمی‌دانند، تکرار می‌کنند. پس اگر فرزندتان کوچک است و معنی کلمه زشتی را که استفاده کرده، نمی‌داند و فقط به تقلید از دیگران آن را گفته است باید به او بفهمانید که آدم‌های مودب و خوب نباید چنین کلماتی را به کار ببرند و کلمه قابل قبولی را جایگزین کنید. در این میان بهتر است از همان لحن و همان میزان صدایی استفاده کنید که او برای بیان کلمه زشت به کار برده است. از طرفی وقتی فرزند خردسال و شیرین زبان شما از کلمه زشتی استفاده می‌کند هرگز به لحن کودکانه او نخندید و همان لحظه با آرامش به او بفهمانید که رفتارش ناشایست است؛ مثلا با یک اخم کوچک یا قهر موقت.

حواستان به برنامه‌های تلویزیونی باشد
متاسفانه این روزها شبکه‌های ماهواره‌ای و حتی فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیون ز الفاظ زشتی در مکالماتشان استفاده می‌کنند. پس شما به عنوان والدین نباید به فرزندتان اجازه دهید به تماشای این برنامه‌ها که مناسب سن او نیست بپردازند؛ حتی اگر به قیمت تماشا نکردن آن برنامه برای خودتان هم باشد.

برخورد با کودکی که به بددهنی عادت کرده است
اگر استفاده از کلمات زشت و بعضا رکیک برای کودک عادت شده است باید به او بیاموزید که تا مدتی، واژه‌های زشت را در ذهن خود یا زیرلب و آرام بگوید و در صورت استمرار بددهنی، از سازوکارهای بازدارنده و تنبیه‌های گفته شده استفاده کنید. حتی وقتی جوکی بی ادبانه گفته می‌شود، آرامش خود را حفظ کنید به چشمان فرزندتان نگاه کنید و با صدایی جدی بگویید: «نباید به این جوک بی ادبانه بخندیم چون در حد شخصیت ما نیست عزیزم» یا «ما در این خانه در مورد این مسایل شوخی نمی‌کنیم» البته به یاد داشته باشید که احتمالا این جوک‌ها را به دوستانش می‌گوید چرا که همه آنها در مرحله یکسانی از رشد قرار دارند و سخت گیری‌های بیجا اوضاع را بدتر می‌کند.