نقش والدین در درمان‌ و‌ آموزش کودکان دارای اوتیسم

 مهری پورحیدر کارشناس ارشد روانشناسی کودکان استثنایی در روزنامه شرق نوشت: تشخیص اختلال اوتیسم در کودکان، معمولا واکنش‌هایی از قبیل اضطراب، سردرگمی و نگرانی از آینده را برای والدین به‌همراه دارد. این موضوع، مدت‌ها والدین را در حالت یأس، درماندگی و بلاتکلیفی قرار خواهد داد و این به نوبه خود منجر‌به از‌دست‌دادن زمان طلایی برای شروع به‌موقع برنامه درمانی- آموزشی کودک خواهد شد. اگرچه اختلال اتیسم به‌صورت مادام‌العمر با کودک همراه است، ولی راه‌ها و شیوه‌های درمانی‌و‌آموزشی زیادی برای کمک و یادگیری کودکان دارای اوتیسم وجود دارد که در صورت تشخیص زودهنگام و شروع به‌موقع درمان و برنامه‌ریزی صحیح و همه‌جانبه، با مشارکت فعال خانواده می‌تواند به این موفقیت بینجامد که در فرآیند درمان، کودک دارای اوتیسم بیاموزد و رشد کند و در تعاملات اجتماعی شرکت داشته باشد.

امروز خانواده به‌عنوان بخشی اثرگذار در کار توان‌بخشی به کودکان با نیازهای ویژه به‌شمار می‌آید. خانواده با داشتن اطلاعات جامعی از کودک، نقشی محوری در فرآیند درمان دارد و هرچه این مشارکت زودتر آغاز شود، انرژی خانواده در مسیر صحیح هدایت شده و از پیامدهای روانی ناشی از داشتن فرزند دارای اوتیسم کاسته می‌شود و احساس خودکارآمدی در والدین افزایش پیدا می‌کند. به‌طوری که پدر و مادرها به توانایی‌های خود اعتماد کرده و مطمئن می‌شوند عملکردشان اثرات مستقیم و مثبتی بر پیشرفت و بهبود کودک‌شان دارد. هرچه مداخلات در فرآیند درمان کودک دارای اوتیسم بر خانواده متمرکز شود، والدین شرایط کودک را بهتر می‌پذیرند و علاوه‌بر آن، سازگاری با شرایط کودک، رفتار با کودک و نحوه مدیریت رفتاری را می‌آموزند؛ به این‌ترتیب والدین نقش محوری در پیشرفت و فرآیند درمان کودک ایفا خواهند کرد. از مهم‌ترین اقدامات پدر‌و‌مادر‌ها در فرآیند درمان کودک دارای اوتیسم، این است که والدین نباید منتظر تشخیص قطعی بمانند و به محض مشاهده نشانه‌های مشکوک به اوتیسم در کودک، مداخلات درمانی را آغاز کنند. با شروع مداخلات درمانی-آموزشی به‌موقع و زودهنگام (قبل از سه‌سالگی) از پیشرفت علایم جلوگیری شده و پیش‌آگهی و آینده بهتر برای کودک افزایش پیدا خواهد کرد. بر‌این‌اساس پدر‌ومادرها برای مدیریت برنامه‌های آموزشی کودک دارای اوتیسم، ‌باید نکاتی را مدنظر داشته باشند:

١. مداخلات و اقدامات درمانی – آموزشی را خیلی زود (قبل از سه‌سالگی) آغاز کنند.

٢. برنامه‌ها متناسب با نیاز‌ها و توانایی‌های کودک تدوین شود و به موازات رسیدن کودک به هدف‌های مورد نظر در برنامه تدوین‌شده و ارزیابی دقیق و همه‌جانبه ‌صورت پذیرد.

٣. فرآیند برنامه درمانی- آموزشی، تداوم و پیوستگی داشته باشد.

علاوه‌بر این نکات، برنامه درمانی- آموزشی برای کودک دارای اوتیسم ‌باید این ویژگی‌ها را نیز داشته باشد:

١. برنامه آموزشی ‌باید براساس علاقه کودک تدوین شود. ٢. برنامه، برای کودک قابل‌پیش‌بینی باشد. ٣. کودک در برنامه فعال باشد. ٤. مراحل هرفعالیت آموزشی با توجه به سطح کودک تدوین شود (از سطحی که کودک قادر به انجام آن است تا مراحل دشوارتر). ٥. رفتار‌های مورد‌نظر برنامه تقویت شود تا به ‌این طریق در خزانه رفتاری کودک ماندگار شوند. ٦. در نهایت اینکه والدین در برنامه آموزشی مشارکت فعال داشته باشند.

منبع: سلامت نیوز