مراقبت های روانی پیش از بارداری، دوران بارداری و پس از زایمان

 اقدامات روانی لازم در مراقبت پیش از بارداری

وضعیت روانی خانم را با ارزیابی علائم به شرح زیر تعیین کنید:

–          علائم خطر فوری:افکار یا اقدام به خودکشی،تحریک پذیری و پرخاشگری شدید،فرار از منزل،امتناع از خوردن،پرفعالیتی،توهم و هذیان با محتوای آسیب رساندن به خود و دیگران

–          علائم در معرض خطر روانی:روحیه افسرده ،انرژی کم،کم حوصلگی،عصبانیت،بی قراری،اختلال در خواب و اشتها(پرخوابی،کم خوابی،پراشتهایی،کم اشتهایی)،توهم و هذیان با محتوای غیر آسیب رسان به خود و دیگران

–          در صورت سابقه یا وجود اختلالات روانی یا همسرآزاری، خانم را از نظر کنترل بیماری روانی بررسی کنید:

–          1- در صورت تحت درمان بودن و یا اینکه بیماری کنترل شده نیست: ارجاع غیرفوری به روان پزشک برای تداوم درمان و یا شروع درمان

–          2- درصورتیکه بیماری کنترل شده و مدتی بهبود یافته است:ملاقات ماهانه برای بررسی علائم بیماری و ثبت نتیجه در فرم شرح حال روان پزشکی  و در صورت بروز بیماری : ارجاع غیر فوری به روان پزشک

–          3- درصورت همسرآزاری :مشاوره با زوجین و در صورت عدم موفقیت : ارجاع غیر فوری به روان پزشک

–          در صورت سابقه یا وجود اختلالات روانی یا همسرآزاری، خانم را از نظر کنترل بیماری روانی بررسی کنید:

–          1- در صورت تحت درمان بودن و یا اینکه بیماری کنترل شده نیست: ارجاع غیرفوری به روان پزشک برای تداوم درمان و یا شروع درمان

–          2- درصورتیکه بیماری کنترل شده و مدتی بهبود یافته است:ملاقات ماهانه برای بررسی علائم بیماری و ثبت نتیجه در فرم شرح حال روان پزشکی  و در صورت بروز بیماری : ارجاع غیر فوری به روان پزشک

–          3- درصورت همسرآزاری :مشاوره با زوجین و در صورت عدم موفقیت : ارجاع غیر فوری به روان پزشک

اقدامات لازم در مراقبت های دوران بارداری:

وضعیت روانی خانم را با ارزیابی علائم به شرح زیر تعیین کنید:

–          علائم خطر فوری:افکار یا اقدام به خودکشی،تحریک پذیری و پرخاشگری شدید،فرار از منزل،امتناع از خوردن،پرفعالیتی،توهم و هذیان با محتوای آسیب رساندن به خود و دیگران

–          علائم در معرض خطر روانی:روحیه افسرده ،انرژی کم،کم حوصلگی،عصبانیت،بی قراری،اختلال در خواب و اشتها(پرخوابی،کم خوابی،پراشتهایی،کم اشتهایی)،توهم و هذیان با محتوای غیر آسیب رسان به خود و دیگران

در مادرانی که به بیماری شدید روانی دچار هستند:

1- در صورت وجود علائم خطر فوری: ارجاع فوری به بیمارستان

اقدامات پیش از ارجاع:

–          در صورت تمایل یا اقدام به خودکشی:آموزش همراهان از نظر محافظت بیمار

–          در صورت پرخاشگری و تحریک پذیری شدید:تزریق عضلانی آمپول هالوپریدول5 میلی گرم و ارجاع فوری به بیمارستان و همراهی مادر

–          2- در صورت نبود علائم خطر فوری و یا اینکه مادر تحت درمان دارویی باردار شده باشد:ارجاع غیر فوری به روان پزشک

–          3-در صورتیکه مادر سابقه اختلال روانی شدید داردولی در حال حاضر علائم ندارد:

–          – ویزیت ماهانه از نظر عود بیماری

–          – آموزش علائم خطربه مادر و همراهان و مراجعه فوری در صورت بروز علائم

–          ارجاع غیر فوری به روان پزشک در هفته 36 بارداری به منظور شروع درمان پروفیلاکسی(شروع لیتیم در مبتلایان به اختلال دوقطبی تیپ 1)

–          تاکید به انجام زایمان در بیمارستان و لزوم بررسی نوزاد از نظر عوارض دارویی

در مادرانی که به بیماری روانی خفیف دچار هستند:

–          درمان حمایتی (غیر دارویی)طبق دستورالعمل کشوری سلامت روان

–          در صورت تشدید عوارض یا عدم بهبود:ارجاع غیر فوری به روان پزشک

اقدامات لازم در مراقبت های پس از زایمان:

وضعیت روانی خانم را با توجه به علائم خطر فوری یا علائم در معرض خطر روانی ارزیابی کنید.

–          در صورت علائم خطر :ارجاع فوری به بیمارستان

–          در صورت علائم خفیف : ارجاع غیر فوری به روان پزشک

–          در هر سه ملاقات پس از زایمان در مورد وضعیت روحی و  روانی یا سابقه بیماری روانی مادر ،همچنین در مورد  همسرآزاری  از وی سوال کنید.

–          برخی مادران ممکن است در روزهای 3 تا 6 و حداکثر تا روز 14 پس از زایمان دچار افسردگی خفیف و گذرا (اندوه پس از زایمان )شوند که علائم آن به صورت گریه و بی قراری ،اختلال در خواب و اشتها و احساس غمگینی تظاهر می کند. دوره پس از زایمان ،دوره پرخطری از نظر عود بیماری روانی قبلی و یا بروز بیماری جدید است . بنابراین چنانچه فاکتورهای خطر بیماری روانی مثل سابقه بیماری روانی در مادر وجود دارد و در حال حاضر با علائم اندوه پس از زایمان مراجعه کرده است، او را تحت نظر بگیرید.

–             اگر علائم طولانی و شدیدتر شود مانند تمایل به خودکشی و آزار به نوزاد ”سایکوز یا جنون پس از زایمان“مطرح است. در مراحل اولیه بروز سایکوز بعد از زایمان ،علائم مانند اندوه و یا افسردگی پس از زایمان است و بیماری به صورت بی خوابی ،بی قراری،تغییرات سریع خلق و خو خود را نشان می دهد. بنابراین اگر سابقه جنون پس از زایمان در مادر و یا خانواده او و یا سایر عوامل خطر وجود دارد،ویزیت روان پزشکی الزامی است و مادر باید ارجاع شود.