همه ی آنچه باید درباره ی ختنه بدانید

نی نی سایت:  ختنه(circumcision)  شایعترین عمل جراحی است که روی نوزادان پسر انجام می‌شود. در طی این عمل ، پوست ختنه‌گاه (هم لایه بیرونی و هم لایه درونی پوست) برداشته می‌شود تا نوک آلت (حشفه)، آزاد و برهنه و قابل رویت گردد. انجام عمل ختنه سابقه ای پانزده  هزار ساله دارد. ختنه فواید زیادی دارد که از جمله آن می توان به موارد ذیل اشاره کرد :

مهم‌ترین فایده ختنه، پیشگیری از عفونت‌های دستگاه ادراری نوزادان و شیرخواران است که در صورت عدم درمان می تواند منجر به عفونت کلیه ها شود. ختنه احتمال عفونت ادراری در کودکان؛ به ویژه در سن زیر یک سال را 10 برابر کاهش میدهد. ختنه همچنین احتمال ابتلا به بیمارهاى مقاربتى و HIV را کاهش می دهد و از آنجا که زیر پوست ختنه گاه محیط خوبی برای رشد باکتری‌ها و ویروس‌هاست لذا برداشتن آن از بیماری‌های عفونی موسوم به بیماری‌های منتقل شونده به روش جنسی جلوگیری می کند و احتمال عفونت‌ با ویروس پاپیلو‌مای انسانی (HPV) که باعث بروز زگیل تناسلی می شوند را کاهش می دهد. ختنه می‌تواند موجب کاهش اسمگمای تولیدشده توسط مردان شود.اسمگما ترشحاتی هستند که اگرعفونی شوند موجب التهاب آلت یا همان بیماری بالانیت می شوند، کاهش این ترشحات همچنین موجب سهولت دفع ادرار می شود. همچنین احتمال بروز سرطان آلت تناسلی در مردانی که ختنه شده اند کمتر از مردانی است که عمل ختنه را انجام نداده اند و همسران مردان ختنه شده نیز کمتر به سرطان دهانه رحم مبتلا می شوند. به گفته کارشناسان تنها سرطانی که  در دنیا  ١٠٠٪؜ قابل پیشگیری بوده سرطان آلت است، که صرفا با ختنه نوزادی قابل پیشگیری است. فاکتوری که در بروز این سرطان دخالت دارد، پاپیلوما ویروس تیپ ١٦ و ١٨ است. این ویروس در آلت ختنه نشده خیلی بیشتر از آلت ختنه شده، دیده می شود.

روشهایی که برای ختنه استفاده می شود

 برای انجام ختنه از دو روش جراحی و حلقه استفاده می شود. در روش حلقه که روش متداول ختنه است، حلقه پلاستیکی را روی نوک آلت قرار می‌دهند و با نخ گره می‌زنند و 5 تا 7 روز آن را به همین حال نگاه می‌دارند. حلقه پس از یک هفته تا 10 روز می‌افتد. بعد از عمل، کودک می‌تواند پوشک شود. حتی می توان کودک را بعد از ادرار کردن زیر آب گرفت، چون پانسمانی وجود ندارد.از این روش تا قبل از 3ماهگی استفاده می شود. در صورتی که عمل ختنه در یکی دو ماه اول صورت نگیرد، پزشک بعد از سه ماهگی با روش جراحی ختنه را انجام می‌دهد.

 با افزایش سن کودک، باید به جای بی‌حسی از بی‌هوشی استفاده کرد. همچنین خون‌ریزی‌های ناشی از انجام ختنه بین یک تا سه ماهگی بسیار کمتر است و احتمال خون‌ریزی با افزایش سن، بیشتر می‌شود و به تبع آن استرس و نگرانی‌های خانواده نیز افزایش می‌یابد. در جراحی، عروق گره‌زده شده و مخاط و پوست بخیه زده می‌شوند اما در روش حلقه‌گذاری برش و بخیه وجود ندارد و پس از حدود یک هفته تا 10 روز حلقه استفاده شده خود به خود جدا می‌شود و می‌افتد.  در روش جراحی کودک نباید تا چند روز پوشک شود زیرا پانسمان از بین می‌رود و تعویض آن برای کودک بسیار دردناک است. بعد از یک هفته هم می‌توان کودک را به حمام برد تا پانسمان خود به خود جدا شود. در مورد این که کدام روش بر دیگری برتری دارد، پزشک تصمیم می گیرد و مبنای این تصمیم گیری بیشتر سن کودک است. در کل روش حلقه ساده تر و احتمال خونریزی بعد از ختنه در آن کمتر است.

   چه زمانی باید نوزاد را ختنه کرد؟

نوزاد پسر بهتر است تا هرچه سریع‌تر ختنه شود ولی نباید در ۲۴ ساعت اول بعد از تولد این کار انجام شود. علت این فاصله زمانی هم حصول اطمینان از سلامت نوزاد است. این ۲۴ ساعت، این امکان را فراهم می کند که نقایص و بیماری‌هایی که در آنها نباید ختنه انجام شود، شناسایی شوند. در بیماری‌های اختلالات خونریزی دهنده مثل هموفیلی، نباید ختنه انجام شود. همچنین در موارد ذیل نیز نباید نوزاد را ختنه کرد :

  • اگر آلت نوزاد در چربی ناحیه عائه فرو رفته باشد.

 • اگر آلت تناسلی نوزاد کمتر از 2/5 سانتیمتر طول داشته باشد. ( آلت تناسلی نوزاد سالم بین 2/8 تا 4 سانتیمتر طول دارد )

 • اگر پوست ختنه کامل تشکیل نشده باشد

 • اگر نوزاد مبتلا به هیپو سپادیاس باشد. 

 • اگر تنه آلت خمیده باشد.

  البته در اختلالات مادرزادی دستگاه ادراری – تناسلی هم نباید نوزاد ختنه شود. مهم‌ترین این اختلالات مادرزادی، هایپوسپادیازیس است که در آن سوراخ مجرای ادراری در زیر آلت تناسلی قرار دارد و چون بعدها در ترمیم این اختلال به پوست ختنه گاه احتیاج پیدا می شود، نوزاد نباید ختنه شود. خود عمل ختنه کردن می تواند در برخی موارد عوارضی به همراه داشته باشد.

 بهترین زمان برای ختنه

بهترین زمان انجام عمل ختنه بین یک تا سه ماهگی است؛ چرا که کودک، مرحله نوزادی را طی کرده، رشد آلت تا حدودی صورت گرفته و از طرفی کودک هنوز به سنی نرسیده که این عمل موجب ایجاد خاطرات بد در ذهن او شود و عواقب روانی به همراه داشته باشد. چون کودک در سنین کودکی (بویژه 2 تا 3 سالگی) نسبت به حفظ آلت تناسلی خود حساسیت دارد و ممکن است ختنه را نوعی تنبیه تصور کند، یک کودک سه ساله به راحتی فرق بین جنسیت خودش و جنس مخالف را می‌فهمد و کاملا به این موضوع‌ آگاه است، به همین دلیل هم احتمال دارد در حین عمل ختنه احساس کند به بخشی از جنسیت و هویتش تعارض شده و به همین علت نیز احساس روانی بدی به او دست بدهد. بنابراین توصیه می شود که این عمل حتما قبل از دو سالگی انجام شود تا به بی‌هوشی نیازی نباشد و عمل با بی‌حسی صورت گیرد و احتمال خون‌ریزی نیز کاهش یابد.

 مراقبت های پس از ختنه

خونریزی خفیف را می توان با فشار ملایم گاز تمیز به مدت 10-5 دقیقه برطرف کرد. گاز پانسمان 24 ساعت پس از ختنه برداشته می شود. پیش از برداشتن پانسمان بهتر است که پانسمان را با آب ولرم مرطوب کنید تا به راحتی از روی زخم برداشته شود. معمولأ التیام آلت 10-7 روز طول میکشد؛ ولی در سنین بالاتر بهبود دیرتر حاصل می شود. در ابتدا نوک آلت متورم و قرمزخواهد بود و شما ممکن است مقدار کمی خون در پوشک کودک مشاهده کنید. چند روز اول دلمه یا ترشح زردرنگ بر روی آلت دیده می شود که خود به خود از بین خواهد رفت. برای تسکین درد معمولا 15-10 میلی گرم  شربت استامینوفن  به ازای هر کیلوگرم وزن کودک هر 6 ساعت تجویز می گردد. درد نباید بیش از 7-4 روز طول بکشد. تنگی مجرای ادرار یکی از عوارضی است که ممکن است بعد از ختنه دیده شود. خوشبختانه شما می توانید با مراقبت دقیق از فرزندتان و مراجعه به موقع به پزشک، از این عارضه پیشگیری کنید. ناحیه ختنه باید کاملا تمیز بماند، پوشک و کهنه های نوزاد را در هفته اول بعد از ختنه بیشتر عوض کنید و هر روز محل ختنه را شست وشودهید. پس از هر تعویض پانسمان آلت را به آرامی با آب شستشو دهید و از دستمال مرطوب استفاده نکنید. پوشک را کمی شل ببندید و مقداری وازلین یا ویتامین A.Dجلوی پوشک و روی محل ختنه شده قرار دهید تا اصطکاک آن ناحیه با پوشک به حداقل برسد. در روش جراحی کودک نباید تا چند روز پوشک شود، زیرا پانسمان از بین می‌رود و تعویض آن برای کودک بسیار دردناک است. بعد از چند روز هم باید همچنان پماد آنتی‌بیوتیک به سر آلت زده شود و بهتر است به محلی از پوشک که با سر آلت تماس دارد هم کمی پماد آنتی‌بیوتیک بمالید.به نوزاد شیر بیشتری بدهید تا ادرارش رقیق شود و نوک مجرای ادراری نسوزد و بهتر است تا یک ماه نیز صبح و شب 30 سی‌سی آب ولرم جوشانده به کودک خورانده شود تا ادرار رقیق شود و مانع از تنگی و سوختگی ادرار نوزاد شود. اگر سن کودک هنگام ختنه بیش از 2 سال است در هفته‌های اول بعد از جراحی اجاز دویدن و بازی‌کردن زیاد را به او ندهید چون ممکن است باعث خونریزی محل زخم شود.

 بخیه‌های محل ختنه اغلب از نوع جذبی هستند و نیازی به برداشته‌شدن ندارند و در موارد استفاده از حلقه؛ طی 5 تا 7 روز حلقه خواهد افتاد. در صورت نبود مشکل، بهتر است 2 هفته پس از ختنه به پزشک مراجعه شود تا کودک ویزیت شود.

 نکات مهم در ختنه نوزاد

 در صورت مشاهده موارد زیر باید حتما با پزشک کودک تماس بگیرید:

 • خونریزی پایدار

• افزایش قرمزی، ویا عدم برطرف شدن آن طی 5-3 روز پس ختنه

• تب (تب معمولا فقط در 24 ساعت اول بعد از جراحی طبیعی محسوب می‌شود)

• ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ وتیرگی ﻧﻮک آﻟﺖ  و ﻳﺎ ﺧﻮﻧﻤﺮدﮔﻲ وﺳﻴﻊ در ﺑﻴﻀﻪ و آﻟﺖ

• تشدید ترشح وتورم، ترشح بدبو، تاول چرک

• ناتوانی در ادرار کردن در 8-6 ساعت اول پس از ختنه، جریان ادرار کودک قطع و وصل می شود یا حالت پخش شدن پیدا می کند

• در صورتیکه حلقه ختنه تا 12-10 روز پس از عمل نیافتد

• کل آلت قرمز و متورم باشد 

• عدم پاسخ به مسکن و بیقراری شدید، گریه شدید و امتناع از غذا خوردن

• افتادن حلقه در کمتر از 3روز ویا نیفتادن حلقه تا 10روز بعداز ختنه

• سایر مواردی که به نظر والدین غیرعادی است
 

  ختنه عوارض هم دارد؟

عوارض عمل ختنه درحدود 5-0.2 درصد موارد گزارش شده‌ است. بیشتر عوارض خفیف هستند. بیشترین عامل مؤثر در ایجاد عوارض ختنه ناشی از ضعف تکنیکی است و علاوه بر آن مراقبت های ناکافی هم در بروز عوارض دخیل هستند. شایعترین عارضه، خون ریزی است که در 0.1 درصد موارد مشاهده شده است و در کودکان بزرگتر شایع تر میباشد. این خونریزی به ندرت نیاز به انتقال خون دارد و با اقدامات ساده ؛ازجمله فشردن آلت؛ کنترل می‌شود. دومین عارضه عفونت موضعی است که خفیف و به صورت قرمزی و ترشح چرک آشکار می‌شود. اگر پوست کمتر یا زیادتر از معمول برداشته شود آلت بد شکل می گردد. ( ولی با بزرگ شدن کودک شکل آن طبیعی خواهد شد ). در موارد بسیار نادر امکان دارد که پیش پوست به صورت خیلی کوتاه یا بلند جدا شودو در نتیجه به صورت نامناسب ترمیم شود و نیاز به عمل یا ختنه مجدد باشد. اگر ختنه در زمان خود انجام نگیرد یا بهداشت دستگاه تناسلی نوزاد یا شیرخوار رعایت نشود، پوست غلاف سر آلت باریک و تنگ می‌گردد و کودک به سختی و با فشار ادرار می‌کند. این حالت را فیموزیس می‌نامند. در چنین حالتی باید به دستورهای بهداشتی عمل شود و هر چه زودتر کودک ختنه گردد. اگر ختنه در ماههای اول انجام نگیرد، ترشحات سفید رنگی زیر پوست غلاف آلت بوجود می‌آید که این ترشحات چرک نیست و مادر می‌تواند آن را هنگام حمام کردن پاک و تمیز نماید. اگر ختنه در ماههای اول انجام نگیرد مادر باید کودک را نپیچد و شلوار آزاد به پای کودک نماید و در هنگام حمام کردن پوست غلاف آلت را تا آنجایی که امکان دارد به طرف بالا بکشد و باز کند و آن را تمیز نماید.

ختنه یک عمل ظریف و حیاتی است وبهتر است مادر در طول مدت جراحی کنار فرزندش باشد تا استرس کودک و حتی مادر کاهش یابد. اگر چه ختنه معمولا بیش از نیم ساعت طول نمی کشد و به ظاهر ساده و پیش پا افتاده است، اما انجام غیرصحیح آن ممکن است عوارض غیرقابل جبرانی برای کودک به همراه داشته باشد. بنابراین والدین باید به این نکته توجه ویژه داشته باشند و کودک خود را برای انجام ختنه نزد افراد غیرمتخصص نبرند و حتما به پزشک مراجعه کنند.