بتامتازون Betamethasone

بتامتازون چیست؟
‎بتامتازون از دسته داروهای کورتیکواستروئیدی (در اصطلاح عامیانه کورتون) می باشد. این داروی استروئیدی در اشکال متنوع دارویی خوراکی، تزریقی و موضعی تولید می شود و در موقعیت های مختلفی تجویز می گردد.
‎فرم خوراکی و تزریقی بتامتازون به علت اثرات کاهش دهنده ایمنی که دارد، در درمان برخی بیماری های خود ایمنی (که سیستم دفاعی بدن به بخش هایی از نقاط بدن آسیب می رساند) مانند لوپوس، هپاتیت ناشی از بیماری های خود ایمنی، بیماری های عضلانی و مفصلی مانند رماتیسم، آلرژی و آسم تجویز می گردد.
‎این دارو همچنین در درمان برخی سرطان ها به عنوان داروی کمکی استفاده می شود.
‎بتامتازون با مهار آزاد سازی برخی ناقل های شیمیایی که مسئول ایجاد التهاب می باشند منجر به فروکش علائم التهابی و حساسیتی می گردد.
‎این دارو همچنین برای افرادی که مبتلا به اختلالات غده ی فوق کلیوی هستند و در بدن آن ها کورتیکواستروئید ها (کورتون) به مقدارکافی تولید نمی شود، به عنوان درمان جایگزین استفاده می شود.

Formula: C₂₂H₂₉FO₅

‎پیش از شروع مصرف بتامتازون
‎-در صورتی که فشار خون بالا دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
‎-در صورت سابقه ی حمله قلبی یا هرگونه ناراحتی قلبی، اختلال در عملکرد کبد یا کلیه پزشک خود را در جریان قرار دهید.
‎-در صورتی که نیاز به مصرف طولانی مدت بتامتازون دارید و در خانواده ی نزدیکتان سابقه ی ابتلا به دیابت یا بیماری چشمی گلوکوم (آب سیاه) وجود دارد، پزشک خود را مطلع نمایید.
‎-در صورت ابتلا به کم کاری تیروئید، پوکی استخوان، صرع، بیماری ضعف عضلانی میاستنی گراویس، زخم معده یا هرگونه بیماری گوارشی و اختلالات ذهنی پزشک خود را مطلع نمایید.
‎-اگر باردار یا شیرده می باشید و یا قصد بارداری دارید، حتما پیش از شروع مصرف این دارو پزشک خود را مطلع نمایید.
‎-بدلیل این که دارو سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کند می تواند منجر به عود مجدد عفونت ها یا تشدید آن ها در بدن گردد لذا سابقه ی ابتلا به هرگونه عفونت در چند ماه اخیر و سابقه ی ابتلا به بیماری سل را حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
‎-در صورتی که سابقه ی تشکیل لخته خون در عروق یا سابقه ی آنژیوگرافی داشته اید حتما پزشک خود را مطلع نمایید.
‎-اگر قصد واکسیناسیون دارید یا اخیرا واکسنی دریافت نموده اید حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید.
‎-لیست کاملی از دارو ها (حتی داروهایی که بدون نسخه مصرف می نمایید) و فرآورده های مکمل و گیاهی مصرفی خود تهیه کنید و در اختیار پزشک و داروسازتان قرار دهید تا در صورت وجود تداخل با بتامتازون، اقدامات لازم صورت گیرد.
‎-در صورت سابقه ی حساسیت به این دارو یا سایر داروهای استروئیدی (همچون دگزامتازون و پردنیزولون) و یا درد عضلانی پیش رونده پس از مصرف این دارو ها، به پزشک خود اطلاع دهید.

‎نحوه ی صحیح مصرف بتامتازون 
‎-نحوه ی صحیح مصرف این دارو را از پزشک یا داروساز خود سوال کنید. بتامتازون با توجه به شرایط و نوع بیماری شما در مقدار و نوبت های متفاوتی تجویز می شود. در صورت مصرف قرص خوراکی به عنوان ضد التهاب، بهتر است آن را صبح ها بعد از صبحانه مصرف نمایید و اگر جهت نقص غده ی فوق کلیوی و کمبود استروئید در بدن این دارو برایتان تجویز شده باشد، بهترین زمان مصرف آن شب ها می باشد.
‎-قرص های بتامتازون به راحتی در آب قابل حل می باشند با این وجود بهتر است قرص را به صورت کامل همراه با یک وعده غذای اصلی یا میان وعده مصرف نمایید.
‎-در صورت فراموشی یک نوبت مصرف دارو، به محض یادآوری آن را مصرف نمایید اما در صورتی که به اندازه ی یک روز کامل مصرف دارو را فراموش کرده‌ اید، نوبت فراموش شده را مصرف ننموده و نوبت بعدی را طبق زمان بندی سابق مصرف نمایید و از دو برابر کردن مقدار دارو در یک نوبت خودداری نمایید.
‎-ممکن است با توجه به نوع بیماری، این دارو بصورت روزانه برای یک دوره کوتاه درمانی برایتان تجویز شود. در این صورت مصرف منظم دارو در روند بهبودی شما بسیار موثر می باشد.
‎-در صورت مصرف بتامتازون بیشتر از ۳ هفته، قطع دارو باید به صورت تدریجی و تحت نظر پزشک صورت گیرد زیرا قطع ناگهانی این دارو می تواند عوارضی ایجاد نماید به همین دلیل پزشک برای قطع مصرف، مقدار داروی شما را به مرور کم خواهد کرد.

‎توصیه های بتامتازون
‎-در صورتی که دوره ی درمان شما با این دارو طولانی تر از ۳ هفته باشد، بهتر است کارتی تهیه نموده و روی آن اطلاعاتی در مورد مصرف این دارو و مقدار مصرف و نوع بیماری خود یادداشت نمایید و در وسایل شخصی یا کیف پول خود نگهداری کنید تا در مواقع اضطراری بتوان از این اطلاعات جهت اقدامات لازم استفاده کرد.
‎-همچنین در صورتی که قرار است تحت عمل جراحی یا درمان های دندان پزشکی قرار بگیرید یا هرگونه درمانی جهت آسیب دیدگی های جسمی نیاز داشتید حتما درمانگر خود را در جریان مصرف این دارو قرار دهید و کارت تهیه شده را به ایشان نشان دهید زیرا در چنین مواقعی ممکن است نیاز به تنظیم مجدد مقدار مصرف این دارو داشته باشید.
‎-در مدت درمان با این دارو، تحت نظر پزشک خود باشید و آزمایشات ومعاینات دوره ای را بصورت منظم انجام دهید تا روند بهبود و احتمال بروز عوارض ناخواسته دارویی در شما تحت بررسی قرار گیرد.
‎-از آنجا که این دارو سیستم ایمنی بدن را سرکوب می نماید، احتمال ابتلا به عفونت ها در مدت درمان با این دارو افزایش می یابد و لازم است بهداشت فردی را بیشتر رعایت کنید و از تماس نزدیک با افراد مبتلا به بیماری های عفونی (آبله مرغان، سرماخوردگی ،آنفولانزا، سرخک و…) تا جای ممکن خودداری نمایید و در صورت مشاهده ی علائم این بیماری ها سریعا به پزشک خود مراجعه نمایید.
‎-برخی واکسن ها جهت مصرف در دوره ی درمانی با بتامتازون مناسب نمی باشند لذا پیش از هرگونه واکسیناسیون پزشک یا فرد مسئول را در جریان مصرف بتامتازون قرار دهید.
‎-در صورتی که نیاز به مصرف هرگونه داروی بدون نسخه داشتید حتما با داروساز خود مشورت نمایید و مطمئن شوید که مصرف آن دارو در مدت درمان با داروهای استروئیدی بدون اشکال است.

‎عوارض جانبی بتامتازون 
‎-درد شکمی، سؤهاضمه و احساس تهوع از عوارض شایع در مصرف کنندگان بتامتازون خوراکی می باشد. در صورت وقوع این علائم با مصرف وعده غذایی سبک همراه دارو می توانید از شدت این عوارض بکاهید اما در صورتی که استفراغ حاوی خون داشتید حتما به پزشک خود مراجعه نمایید.
‎-مصرف این دارو می تواند در بدن شما ضعف و خستگی عضلانی ایجاد نماید لذا تا زمانی که اثرات دارو برطرف نشده از رانندگی و کار با ابزار هایی که به احتیاط نیاز دارد بپرهیزید.
‎-در صورت تغییر در خلق و خو، خصوصا در ابتدای درمان با این دارو، احساس گیجی، افزایش حساسیت های روحی، افکار ناخوشایند یا نامناسب، سریعا به پزشک خود مراجعه نمایید.
‎-مصرف این دارو ممکن است موجب مشکل در خوابیدن، سردرد، افزایش وزن یا اختلالات قاعدگی در خانم ها گردد در صورتی که این علائم شدید شد یا موجب آزارتان شد، به پزشک مراجعه نمایید.
‎-مصرف این دارو احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می دهد لذا در صورت بروز علائم عفونت(تب،لرز،علائم سرماخوردگی چک ی،اسهال و…) حتما به پزشک مراجعه نمایید.
‎-در صورت مصرف طولانی مدت این دارو چنانچه علائمی مشاهده کردید که احساس نمودید مرتبط با مصرف این دارو می باشد حتما با پزشک خود در مورد آن ها مشورت نمایید تا توصیه های لازم را دریافت کنید.
‎-بدلیل تاثیر دارو های استروئیدی بر روی توده ی استخوانی، آزمایشات بالینی مورد نیاز جهت بررسی استحکام استخوان ها را در مدت درمان با این دارو انجام دهید و از آن جا که در مصرف طولانی مدت این دارو آسیب پذیری استخوان ها افزایش می یابد، احتیاطات لازم را بنمایید.

داروهای مرتبط با بتامتازون
سلکوکسیب
آموکسی سیلین
مترونیدازول
متوکاربامول
پنی سیلین 633
استامینوفن
سرم قندی نمکی
گاباپنتین
پرگابالین
بکلوفن
تیزانیدین
نوروبیون
آلفن ایکس ال

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف بتامتازون

بتامتازون براي درمان جايگزيني در نارسايي غده فوق كليوي استفاده مي شود. اين دارو همچنين در درمان علامتي اختلالات التهابي و آلرژيك در جهت سركوب كردن سيستم ايمني، هيپرپلازي مادرزادي غده فوق كليوي و تحريك بلوغ ريوي جنين در زايمانهاي زودرس و ادم مغزي نيز مؤثر است.

مکانیسم اثر بتامتازون

اين دارو با عبور از غشاء سلولي به گيرنده هاي خود در سيتوپلاسم متصل شده و كمپلكس دارو-گيرنده وارد هسته سلولي مي شود. اين كمپلكس با اتصال به نواحي خاصي از DNA موجب تحريك روند رونويسي mRNA و به دنبال آن ساخت آنزيم هايي مي گردد كه درنهايت مسئول اثرات سيستميك كورتيكواستروئيدها مي باشند. اين دارو با جلوگيري از تجمع سلول هاي التهابي درناحيه التهاب، مهار فاگوسيتوز و آزاد شدن آنزيم هاي مسئول در التهاب و مهار ساخت و آزاد شدن واسطه هاي شيميايي التهاب اثرات ضدالتهابي خود را اعمال مي كند.

فارماکوکینتیک بتامتازون

بتامتازون سريعاً و به خوبي از دستگاه گوارش جذب مي شود. شكل تزريقي آن نيز از عضله به خوبي جذب مي شود. به طور عمده در كبد و مقاديري نيز در كليه و بافتها به متابوليت هاي غير فعال تبديل مي شود.

منع مصرف بتامتازون

1. تزريق داخل مفصلي اين دارو در مواردي مثل:
جراحي ترميمي مفاصل، اختلالات انعقادي خون، شكستگي داخل مفصلي، عفونت اطراف مفصل يا سابقه ابتلاء به آن، پوكي استخوان اطراف مفصل به دلايلي غير از آرتريت و مفصل ناپايدار نبايد مصرف شود.
2. اين دارو براي پيشگيري از سندرم زجر تنفسي نوزادان و در صورت وجود آمنيونيت، عفونت يا تب، عفونت باهرپس ، عدم كفايت جفت و پارگي زودرس غشاء نيز نبايد مصرف شود.

عوارض جانبی بتامتازون

سایر عوارض (درصد نامشخص):
قلبی عروقی: برادی کاردی، آریتمی قلبی، بزرگ شدن قلب، شوک، ادم، آمبولی (چربی)، افزایش فشارخون، کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک، پارگی میوکارد (به دنبال سکته قلبی)، سنکوپ، تاکی کاردی، ترومبوآمبولی، ترومبوفلبیت، واسکولیت (التهاب عروق خونی)
سیستم اعصاب مرکزی: علائم حسی غیرطبیعی، التهاب عنکبوتیه، افسردگی، احساسات ناپایدار، سرخوشی، سردرد، افزایش فشار داخل جمجمه، بی خوابی، کسالت، مننژیت، ضعف عضلات، التهاب نورون، نوروپاتی، فلج پاها، خواب رفتگی اندام، اختلال شخصیت، تومور کاذب مغزی، اختلال روانی، تشنج، فشار بر طناب نخاعی، سرگیجه
پوستی: آکنه ولگاریس، درماتیت آلرژیک، استریای آتروفیک، افزایش تعریق، کبودی، قرمزی، پوسته ریزی پوست، شکنندگی پوست، هایپرپیگمانته شدن، هایپرتریکوزیس (پرمویی)، هیپوپیگمانته شدن، آتروفی پوست، راش پوستی، آتروفی زیرجلدی، سرکوب واکنش تست پوستی، نازک شدن مو، کهیر، خشکی پوست
غدد درون ریز و متابولیسم: آمنوره، کلسینوز، حالت شبه کوشینگ، کاهش تحمل گلوکز، کاهش پتاسیم سرم، احتباس آب، پیدایش گلوکز در ادرار، مهار رشد (کودکان)، هیرسوتیسم (پرمویی)، مهار محور هیپوتالاموس هیپوفیز آدرنال، آلکالوز هیپوکالمیک، تحمل مختل گلوکز/پیش دیابت، مقاومت به انسولین (افزایش نیاز به انسولین یا داروهای کاهنده قندخون خوراکی)، صورت ماه شکل، تعادل منفی نیتروژن، کاتابولیسم پروتئین، احتباس سدیم، افزایش وزن
گوارشی: باد کردن شکم، تغییر عادات روده، سکسکه، افزایش اشتها، سوراخ شدن روده، تهوع، پانکراتیت، زخم گوارشی، زخم مری
ادراری تناسلی: نقص عملکرد مثانه، اختلال اسپرم (کاهش حرکت یا تعداد)
هماتولوژی و انکولوژی: پتشی
کبدی: بزرگ شدن کبد، افزایش آنزیم های کبدی
ازدیاد حساسیت: واکنش شبه آنافیلاکسی، آنافیلاکسی، آنژیوادم
عفونی: عفونت (کاهش مقاومت)، آبسه غیرعفونی
موضعی: واکنش محل تزریق، عود پس از تزریق
عصبی، عضلانی و اسکلتی: آمیوتروفی، نکروز غیرعفونی سر استخوان ران، نکروز غیرعفونی سر استخوان بازو، شکستگی استخوان، آرتروپاتی شارکو، لیپوتروفی، میوپاتی، پوکی استخوان، پارگی تاندون، میوپاتی استروئیدی
چشمی: کوری، تاری دید، آب مروارید، اگزوفتالمی، گلوکوم، افزایش فشار داخل چشم، تورم دیسک بینایی
تنفسی: ادم ریوی
متفرقه: اختلال در بهبود زخم

تداخلات دارویی بتامتازون

مشخصات کلی تداخلات:
– سوبسترای 11 بتا هیدروکسی ‌استروئید دهیدروژناز تیپ 1
– سوبسترای CYP3A4
– اثر بر نتایج تست تشخیصی هورمون رشد
– افزایش خطر خونریزی یا آسیب به مخاط دستگاه گوارش
– تشدید هایپرگلایسمی
– تشدید هیپوکالمی
– تشدید اثرات سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
– کاهش‌دهنده آستانه‌ی تشنج

تداخلات رده X (پرهیز):
آلدسلوکین، ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، دسموپرسین، فکسینیدازول، ایندیوم 111 کاپرومب پندتید، ماسیمورلین، میفامورتید، میفپریستون، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، یوپاداسیتینیب

کاهش اثرات داروها توسط بتامتازون سیستمیک:
آلدسلوکین، داروهای ضد دیابت، آکسیکابتاژن سیلولیوسل، ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلسی‌تریول (سیستمیک)، تست پوستی کوکسیکوئید ایمیت، کورتیکورلین، کوزینتروپین، هیالورونیداز، ایندیوم 111 کاپرومب پندتید، ایزونیازید، ماسیمورلین، میفامورتید، نیوولومب، پیدوتیمود، سالیسیلات ها، سیپولوسل-تی، سوماتروپین، تاکرولیموس (سیستمیک)، ترتوموتید، تیزاجنلکلوسل، داروهای درمان کننده اختلالات چرخه اوره، واکسن ها (زنده)، واکسن ها (غیرفعال)

کاهش اثرات بتامتازون سیستمیک توسط داروها:
القاکننده‌های قوی CYP3A4، اکیناسه، میفپریستون، میتوتان

افزایش اثرات داروها توسط بتامتازون سیستمیک:
مهارکننده‌های استیل کولین استراز، آمفوتریسین بی، آندروژن ها، باریستینیب، دفراسیروکس، دسیرودین، دسموپرسین، فکسینیدازول، فینگولیمود، لفلونامید، دیورتیک های لوپ، ناتالیزومب، نیکوراندیل، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (غیراختصاصی و اختصاصی COX2)، کینولون ها، ریتودرین، سارگراموستیم، سیپونیمود، تیازید و دیورتیک های شبه تیازید، توفاسیتینیب، یوپاداسیتینیب، واکسن ها (زنده)، وارفارین

افزایش اثرات بتامتازون سیستمیک توسط داروها:
اپرپیتانت، کلادریبین، مهارکننده‌های قوی CYP3A4، دنوزومب، دیلتیازم، مشتقات استروژن، فوس اپرپیتانت، اینداکاترول، میفپریستون، مسدودکننده‌های عصبی عضلانی غیر دپلاریزان، اوکرلیزومب، پیمکرولیموس، روفلومیلاست، سالیسیلات ها، تاکرولیموس (موضعی)، تراستوزومب

تداخل با غذا:
ذکر نشده است.

هشدار ها بتامتازون

1. استفده طولاني مدت بتامتازون مي تواند منجر به مهار رشد شود.
2. به دنبال مصرف اين دارو ممكن است آزمون هاي بررسي عملكرد محور هيپوتالاموس-هيپوفيز –غده فوق كليوي دچار اختلال شود.
3. در افراد مسن و به خصوص خانم هاي يائسه، احتمال ايجاد پوكي استخوان و فشار خون بالا، افزايش مي يابد.
4. در صورت نياز به جراحي و يا درمان اضطراري و نيز مصرف دارو در بيماران ديابتي، بايد احتياط كرد.

توصیه های دارویی بتامتازون

1.براي به حداقل رساندن تحريك گوارشي شكل خوراكي بتامتازون بايد بعد از غذا مصرف شود.
2.از قطع ناگهاني مصرف دارو بعد از استفاده طولاني(بيش از 3 هفته) پرهيز شود.
3.در طول درمان، مصرف سديم بايستي محدود شده و مصرف مكمل هاي حاوي پتاسيم توصيه مي شود.
4.معاينات چشم پزشكي در طول درمان دراز مدت، به طور مرتب بايد انجام گيرد.

دارو های هم گروه بتامتازون

بکلومتازون
بودزوناید
کورتیزون استات
دگزامتازون
فلودروکورتیزون
فلونیزولید
فلوتیکازون
متیل پردنیزولون
پردنیزولون
پرد-نیزون
تریامسینولون
تتراکوزاکتاید
سالمترول+فلوتیکازون
بودزوناید+فورمترول
هیدروکورتیزون-سیستمیک