کمک به کودکی که کمبود وزن دارد

از کجا بفهمم فرزندم زیادی لاغر است؟

برای ارزیابی وزن کودک فاکتورهای فراوانی را می‌توان لحاظ کرد. آیا همیشه لاغر بوده است؟ آیا هر دو والدینش لاغرند؟ وضعیت کودکی که تمایل ژنتیکی به لاغری دارد با کودکی که همیشه نرمال و قوی بوده و به تازگی از وزنش کاسته شده یا افزایش وزنش متوقف شده، فرق دارد. حتی اگر کودک شما به تازگی شروع به لاغر شدن کرده باشد هم چندان جای نگرانی نیست.
دکتر استیون دانیلز، پروفسور امراض کودکان در مرکز پزشکی بیمارستان کودکانِ سینسیناتی و عضو گروه تغذیه آکادمی می‌گوید «به خاطر داشته باشید که وزن کودک عنصری دینامیک است و با توجه به رشد تغییر می‌کند».
دانیلز معتقد است وقتی افزایش قد بر افزایش وزن پیشی بگیرد، فرزند شما مدتی لاغرتر به نظر می‌رسد تا زمانی که دوباره افزایش وزن او آغاز شود. همین طور ممکن است که به تدریج افزایش وزن کودک بر افزایش قد او پیشی بگیرد و باعث اضافه وزن او شود. دانیلز می‌گوید پزشکان متوجه شده ‌اند که کودکان بسیاری با افزایش سن دچار اضافه وزن می‌شوند درحالی که بسیاری شان در ابتدا کمبود وزن داشته اند.
بهترین راه در تشخیص کمبود وزن و راههای مقابله با آن، آن است که با پزشک کودک قراری بگذارید و او رژیم و وزن کودک را ارزیابی کند.

پزشک چگونه تشخیص می‌دهد که فرزندم کمبود وزن دارد؟

پزشک فرزند شما فاکتورهای مطرح شده فوق را بررسی می‌کند : وزن والدین چه قدر است و چه مدت لاغر بوده است. همچنین عادتهای غذایی کودک و سلامت عمومی‌اش را بررسی می‌کند. احتمالا درباره مشکلات پزشکی کودک که ممکن است در لاغر شدنش تاثیر گذاشته باشد، مثل اسهال مزمن یا استفراغ، هم خواهد پرسید. 
پزشک قد و وزن کودک را اندازه می‌گیرد و روی نمودار رشد ترسیم می‌کند. امروزه پزشکان از نسل جدیدی از نمودارهای رشد استفاده می‌کنند که توسط سازمان کنترل بیماری تهیه شده و شاخص توده بدنی کودک یا BMI را لحاظ می کند؛ این شاخص نسبت وزن و قد را در تعیین میزان تناسب آنها اندازه گیری می‌کند. BMI نسبت به مقیاس وزن شاخص بهتری برای ترکیب بدن است. درحالی که BMI در بزرگسالان به کمک فرمول مستقیم وزن و قد محاسبه می‌شود، فرمول تعیین BMI در کودکان جنسیت و سن را هم لحاظ می‌کند، چرا که ترکیب بدن با افزایش سن کودک تغییر پیدا می‌کند.
اگر BMI کودک شما کمتر ازصدک 5 ام باشد، کمبود وزن دارد. پزشک سوالاتی درباره رژیم غذایی کودک می‌پرسد تا به کمبودهای اصلی پی ببرد. وی ممکن است راهنمای هرم غذایی را در اختیارتان قرار دهد تا به کمک آن دریابید کدام گروه غذایی به قدر کافی به فرزندتان نمی‌رسد. احتمالا معاینه جسمی هم به عمل می‌آورد و آزمایشی هم می‌گیرد تا مطمئن شود دلیل پزشکی دیگری در کار نباشد، مخصوصا اگر کودک شما خوب غذا می‌خورد اما تغییروزن پیدا نمی‌کند.

چگونه به افزایش وزن فرزندم کمک کنم؟

با فرض این که کودک شما هیچ مشکل پزشکی ندارد، بهتر است به او کالری بیشتری بدهید. برای بعضی از کودکان افزایش غذاهای سالم چرب که برای قلب ضرری ندارند، مثل آووکادو، گردو، بادام و روغنهای نباتی کالری بیشتری را برای رشد به بدنشان می‌رساند. وعده‌های غذایی سالم و پرکالری به همراه میان‌وعده به کودکتان بدهید تا به قدر کافی غذا بخورد.
دانیلز هشدار می‌دهد که به هیچ وجه برای افزودن وزن کودک، به او غذاهای بی‌ارزش نخورانید. عادت‌های غذایی در سنین آغازین کودکی شکل می‌گیرند و بعدها که ثابت شدند، تغییر دادن شان دشوار می‌شود.
زمان غذاخوردن را طولانی و مطبوع کنید. هروقت که می‌توانید دور هم بنشینید و از وقت و غذایی که با هم می‌خورید لذت ببرید. کودکان را درگیر مراحل برنامه‌ریزی غذایی، خرید (مثلا از او برای تهیه میوه و نان از مغازه کمک بگیرید)، و تهیه مواد غذایی بکنید تا به غذا و غذاخوردن علاقه‌مند گردد. همچنین، به کودکتان اجازه ندهید خود را مشغول کاری کند و از خوردن وعده‌های غذایی شانه خالی کند. اگر می‌خواهید کودکتان اضافه وزن پیدا کند، لازم است که مرتب غذا بخورد.
در اینجا فهرستی از غذاهای سالم با کالری بالا تهیه شده که می توانید به کودکتان بدهید:
لبنیات – شیر کامل، پنیر، پنیر روستایی ، ماست، بستنی، سوپ خامه‌دار، پودینگ
پروتئین – تخم مرغ، کره بادام زمینی، سوپ لوبیا، آجیل
کربوهیدرات‌ها – نان، ماکارونی و پنیر، پاستا، نان تست ، پنکک، پوره سیب زمینی، برشتوک گرم
اگر کودکتان بدغذا است و غذاهای جدید را در رژیمش نمی‌پذیرد، ممکن است پزشک او نوشیدنی‌های مکمل پرکالری را توصیه کند. این مکمل‌ها مزه شیربستنی می‌دهند و ویتامینها و املاح معدنی را که به بدن کودک نمی‌رسد، تامین می‌کنند.
البته دقت کنید که کودکتان خود را آنقدربا نوشیدنی‌هایی مثل شیر و آبمیوه سیر نکند که میلی به وعده غذایی اصلی نماند. سعی کنید مصرف آبمیوه را به یک لیوان در روز و شیر را به دو فنجان در روز محدود کنید. 
در حالی که علاقه‌مندید پیشرفت کودکتان را تحت نظر داشته باشید، شروع به وزن مرتب کودک در منزل نکنید، چون باعث نگرانی او می‌شود و نسبت به کمبود وزن خود آگاه می‌شود. البته پزشک کودک شما خود ماهی یک بار او را وزن می‌کند و پیشرفت او را مد نظر دارد. درباره این ملاقات ها عادی باشید و مسئله کمبود وزن را خیلی پررنگ نکنید.

اگر وزن کودکم زیاد نشد، چه کنم؟

اگر کودک شما کالری کافی مصرف می‌کند اما به اندازه کافی اضافه وزن نمی‌یابد، همچنان به همکاری با پزشک ادامه دهید تا علت اصلی این وضعیت را پیدا کنید. از طرف دیگر، اگر فرزندتان غذا نمی‌خورد، احتمالا دلایل روانشناختی وجود دارد که باید با درمانگر کودک خود مطرح کنید. احتمالا پزشک کودک کسی را به شما معرفی می‌کند.

البته به احتمال فراوان، با صبر و اتخاذ برنامه مداوم غذایی و میان وعده‌ها فرزندتان به تعادل قد و وزن مطلوبی خواهد رسید.