چگونه کودک تندخو را آرام کنیم؟

 نی‌نی سایت: ازدیدگاه روانشناسی تندخویی و بروز رفتارهای قهرآمیز در کودک نوعی حالت عاطفی است که می‌توان آن را با طوفان‎‌های تابستانی مقایسه کرد، یعنی خیلی تند و ناگهانی. شما در حالی که همراه با کودکتان در خانه یا محیط بیرون هستید لحظات آرام و شیرینی را با او سپری می‌کنید اما لحظه‌ای بعد و در حالی که با یکدیگر غذا می‌خورید به دلیل افتادن قاشق بر روی زمین ناگهان ورق برگشته و او شروع به داد و فریاد، نق زدن و حتی جیغ کشیدن می‌کند. این حالت رفتاری معمولا در کودکان بین 1 تا 3 سال شایع است.

در حالی که والدین همواره تلاش می‌کنند محبت و عاطفه خود را نثار کودک کرده و او را درک کنند با این حال در بسیاری از موارد با واکنش‌های خاصی از سوی کودک روبرو می‌شوند که چندان برایشان قابل درک به نظر نمی‌رسد. درک درست علت بروز این رفتار ها به والدین کمک می‌کند تا در برابر این واکنش‌ها، عکس‌العمل منطقی و بدور از احساسات از خود بروز دهند. مطالعات نشان می‌دهند علت اینکه بسیاری از کودکان بدون هیچ دلیل خاصی شروع به نق زدن و کج خلقی می‌کنند بی ارتباط با ناتوانایی آنها در استفاده از کلمات و برقراری ارتباط کامل با اطرافیان و محیط اطراف نیست. در این دوران کودک انبوهی از کلمات و عبارت‌های جدید را می‌شنود و در حالی که هنوز درک روشنی از آنها ندارد تلاش می‌کند که با اطرافیان همراهی کرده و واکنش مناسبی از خود بروز دهد. اما بدلیل محدودیت‌های فعلی برای استفاده از زبان، ناچارا به کج خلقی و نق زدن روی می‌آورد. در واقع زمانی که کودک نمی‌تواند آنچه را که احساس می‌کند به زبان بیاورد، کج خلقی و رفتارهای تند و خشن را سریع‌ترین راه ممکن برای رسیدن به خواسته‌هایش تصور می‌کند.

چگونه کودک تندخود را مدیریت کنیم؟

خونسردی خود را از دست ندهید
تندخویی و جیغ و داد پس از آن نوعی رفتار آنی و طوفانی است که لحظاتی بعد فروکش می‌کند معمولا کودک در این لحظات نه تنها جیغ می‌زند بلکه هر آنچه را که در اطرافش می‌بیند و به آن دسترسی دارد به اطراف پرتاب می‌کند. در این صورت منطقی است که تصور کنیم او به حرف‌های شما به هیچ وجه گوش فرا نمی‌دهد و نمی‌توانید از اینکه با او صحبت می‌کنید انتظار واکنش مناسبی را داشته باشید. در حالی که شما با او صحبت می‌کنید او همچنان در حال پرتاب اشیا و ادامه ناراحتی است. در این شرایط توصیه می‌شود که در کنار او نشسته و تنها او را در حالی که به این رفتار ادامه می‌دهد نظاره کنید. در عین حال برخی نیز توصیه می‌کنند کودک را باید در این وضعیت رها کرده و به اتاق دیگری رفت بدین ترتیب او احساس می‌کند که به حال خود رها شده است و بر اساس یک منطق قابل قبول همزمان با ادامه بروز این رفتار به نوعی احساس ترس و وحشت نیز می‌کند و متوجه می شود که اگر در کنار شما باشد احساس امنیت بیشتری خواهد کرد. در عین حال برخی کارشناسان تربیتی پیشنهاد می کنند که کودک را در این وضعیت در آغوش گرفته و او را پیش خود نگاه داشت. با این حال انتقاداتی به این روش برخورد وجود دارد و گفته می‌شود که باید تا زمانی که کودک آرام نشده، توجهی به رفتارهای خشن او نکرد. به طور کلی واکنش‌های متنوعی از سوی کارشناسان مختلف مطرح می‌شود و این والدین هستند که پس از یک فرایند کوتاه آزمون و خطا روش مناسب را در خواهند یافت.

به خاطر داشته باشید که شما یک فرد بزرگسال هستید
به این توجه نکنید که تندخویی و رفتارهای تند و خشن کودک چقدر طول می‌کشد، بلکه این مهم است که نباید خود را درگیر خواسته‌های غیر منطقی او کرده و در حالی که جیغ و داد می‌کشد با او وارد مذاکره شوید! معمولا زمانی که کودک در محیط عمومی رفتارهای تند و خشن از خود بروز می‌دهد والدین ترجیح می‌دهد که برای آرام ساختن او به هر آنچه که می‌خواهد تن داده و تنها او را آرام کنند. توصیه می‌شود در این شرایط به آنچه که دیگران ممکن است درباره شما فکر کنند توجهی نکنید و یادتان باشد که تمامی والدینی که شما را نظاره می‌کنند این لحظات را تجربه کرده یا می‌کنند. در صورتی که به خواسته‌های کودک در چنین شرایطی تن دهید تنها به او آموخته‌اید که تندخویی و بروز رفتارهای قهرآمیز شیوه‌ای مناسب برای رسیدن به خواسته‌هایش است. در صورتی که این روند ادامه داشته باشد کودک وارد مرحله جدیدی می‌شود که در آن از کنترل خارج شده و رفتارهای به مراتب خشن‌تری را نیز از خود بروز می‌دهد. در مراحل شدیدتر این وضعیت، یعنی زمانی که کودک شروع به پرتاب وسایل به اطرافیان می‌کند تنها باید او را به محل مطمئنی مانند اتاق خواب برده و به او بگویید که به دلیل پرتاب اشیاء و ضربه زدن به دیگران باید در آنجا بماند! در عین حال در کنارش بمانید و کاری کنید که او مطمئن شود تا زمانیکه آرام نشده است ترکش نخواهید کرد.

با او صحبت کنید
زمانی که طوفان رفتاری کودک فروکش کرد، او را در کنار خود کشیده و در باره آنچه که اتفاق افتاده است صحبت کنید. باید آرام باشید و هم پای کودک مسئله را کنکاش کنید. در حالی که در خلال صحبت‌هایتان نشان می‌دهید که ناراحتی و خشم کودک برایتان مهم بوده است، با او همراهی کرده و بگذارید که او نیز به آرامی احساساتش را در قالب کلمات از هم گسیخته بیان کند. مثلا به او بگویید «تو خیلی عصبانی بودی چون غذایت آنچیزی که دوست داشتی نبود» با بیان چنین جملاتی در واقع آنچه را که او دوست دارد بیان کند اما نمی‌تواند، به زبان می‌آورید. با چنین تاکتیک‌هایی کودک متوجه می‌شود که با صحبت کردن و بیان احساسات و عواطف به نتایج بهتری دست خواهد یافت. در حالی که لبخندی بر لب دارید بگویید «متاسفم من تو را درک نمی‌کنم. الان که جیغ و داد می‌کنی نمی‌توانم بفهمم که چه می‌گویی.«

به فاکتورهای محیطی توجه کنید
جدای از اینکه کودک به دلیل ناتوانایی در صحبت کردن شروع به بد اخلاقی می‌کند، اما قطعا برخی از فاکتورهای محیطی نیز در تشدید این وضعیت نقش دارند. تلاش کنید که این فاکتورها را شناسایی کرده و حذفشان کنید. به عنوان مثال اگر می‌دانید که کودکتان در صورت گرسنه ماندن به سرعت شروع به داد و فریاد و ناراحتی می‌کند، زمانی که با او به بیرون می‌روید کمی اسنک سالم به همراه داشته باشید. همچنین اگر متوجه شده‌اید که کودکتان در مواقعی که قرار است از وضعیتی به وضعیت دیگر منتقل شود و با چنین تغییراتی دچار مشکل می‌گردد، به آرامی به او هشدار داده و او را برای تغییر آماده کنید. به عنوان مثال اگر کودک در حال بازی کردن در حیاط است و می‌دانید که اگر به او بگویید سریعا باید به اتاق برگردد، احساس ناراحتی می‌کند بهتر است که از چنین عبارتی استفاده کنید: «من و پدرت برای نوشیدن چای منتظر تو هستیم و هر وقت بازی کردنت تمام شد پیش ما بیا». بدین ترتیب او خود را در برابر یک تصمیم‌گیری بزرگ احساس کرده و معمولا ترجیح می‌دهد که والدینش را همراهی کند. هرچه کودک از دوران کودکی خود فاصله می‌گیرد تمایل بیشتری به مستقل بودن پیدا می‌کند. بنابراین سعی کنید در حد امکان انتخاب‌های مختلف در برابرش قرار دهید. یادتان باشد هیچکس دوست ندارد تحت فشار تصمیم‌گیری کند از جمله کودک شما. پس توصیه می‌شود به جای اینکه بگویید «این هویچ را بخور» بگویید «دوست داری هویچ بخوری یا ذرت؟» اگر چه این دو جمله و نتیجه نهایی آن ظاهرا تفاوت زیادی با هم ندارند اما نتیجه اصلی آن خواهد بود که کودک در می‌یابد زیر نظر والدینش کنترل‌هایی نسبت به اوضاع پیدا کرده است.

مراقب نشانه‌های استرس باشید
اگر چه بروز این نوع رفتارهای قهر آمیز از سوی کودک در طول روز اقدامی نسبتا طبیعی به نظر می‌رسد اما در صورت ادامه بیش از حد آن بد نیست که دقت بیشتری به خرج دهید و این پرسش را از خود مطرح کنید که «آیا این احتمال وجود ندارد که کودکم با مشکلاتی روبرو است؟» به خاطر داشته باشید کودک در هر سنی در حال الگو برداری از والدینش است. هر گونه تنشی میان پدر و مادر و سایر اعضای خانواده به بروز و تشدید رفتارهای تند و قهر آمیز در کودک منجر می‌شود. توصیه می‌شود اگر کودکتان پس از 30 ماهگی همچنان به این نوع رفتارها در طول روز ادامه می‌دهد با یک پزشک صحبت کنید. پزشک پس از انجام معاینات مختلف این اطمینان خاطر را به والدین می‌دهد که هیچ مشکل فیزیکی سلامت کودک را تهدید نمی‌کند و بروز این نوع رفتارها صرفا جنبه روانی دارند.