می‌دانستید سکته مغزی هم چپ و راست دارد؟

شاید خیلی‌ها ندانند که در تقویم‌های جهانی، روزی به نام «روز جهانی سکته مغزی» وجود داشته باشد، اما با اهمیتی که این اتفاق در زندگی امروز جوامع بشری دارد، 29 اکتبر که مصادف با هفتم آبان است، به این روز اختصاص پیدا کرده تا با آگاهی‌رسانی درباره آن، از تعداد بیماران بر اثر سکته مغزی کاسته شود.
این روز از آن نظر اهمیت دارد که بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی سکته مغزی، سالانه بیش از 15 میلیون نفر در جهان دچار این اتفاق می‌شوند، میلیون‌ها نفر بر اثر سکته مغزی فوت می‌کنند و این در حالی است که می‌توان از این اتفاقات پیشگیری کرد.
بله، سکته مغزی قابل پیشگیری است، اتفاقی نیست که ناگهان رخ بدهد و ما دستمان از همه چیز کوتاه باشد، اگر می‌خواهید بدانید چطور، این مطلب را بخوانید که در آن دکتر سیدمحمدعلی اکبریان، متخصص مغز و اعصاب، در گفت‌وگو با «نی‌نی‌سایت» به روش‌هایی که می‌توان از سکته مغزی پیشگیری کرد و به تاثیر سکته مغزی نیمکره چپ و راست مغز پرداخته است.

پنج عامل مهم در پیشگیری از سکته مغزی

سکته‌های مغزی پنج عامل واضح و شناخته شده دارد که اگر حذف شوند، خطر سکته مغزی به حداقل می‌رسد. یکی از این عوامل، فشار خون است، دیگری بیماری دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، استفاده از سیگار و دخانیات و انواع مواد مخدر و عامل دیگر، بی‌تحرکی است. اگر این پنج عامل رعایت شوند، سکته‌های مغزی بسیار کم می‌شوند، اما موارد نادری هم داریم که به این پنج عامل بستگی ندارد و ناگهان فرد دچار سکته مغزی می‌شود. درصد زیادی از این افراد، کسانی هستند که مشکلات خونی دارند مثلا غلظت بالای خون یا فاکتورهایی که در خونشان به صورت مادرزادی کم و زیاد است، یا افرادی که در آب و هوای نامناسب و آلوده زندگی می‌کنند و آلودگی روی خونشان تاثیر می‌گذارد، این افراد را هم البته با یک آزمایش خون می‌توان تشخیص داد. اگر این موارد رعایت شود سکته‌ها به حداقل می‌رسد.

سکته نیمکره چپ، عامل قلبی دارد

اثرات سکته مغزی بستگی به عوامل متعددی دارد از جمله انسداد و آسیب مغز استخوان. به طور کلی از آنجا که هر نیمکره مغز بر طرف مقابل بدن اثر می‌گذارد سکته مغزی در نیمکره راست مغز بر سمت چپ بدن واکنش نشان می‌دهد که از جمله آنها می‌توان به فلج سمت چپ بدن، مشکل دید، تندی حرکات و از دست دادن حافظه اشاره کرد. اما سکته در نیمکره سمت چپ بر سمت راست بدن اثر می‌گذارد و باعث فلج سمت راست بدن، مشکل تکلم و زبان و کندی حرکت شود.
گاهی تصور می‌شود ارتباطی بین مغز و قلب وجود ندارد اما سکته‌های مغزی که در نیمکره چپ مغز اتفاق می‌افتد و یک علت آن ساختار شریان قلب است از طرف چپ انحنا دارد و سکته‌های مغزی که از قلب نشات بگیرند بیشتر در این قسمت اتفاق می‌افتند. به همین دلیل توجه به سلامت قلب، می‌تواند در سلامت مغز هم موثر باشد.

از کشورهای پیشرفته الگو بگیریم

در کشورهای پیشرفته توانسته‌اند پنج عامل ذکر شده را به خوبی کنترل کنند مثلا در یکی از کشورهای اروپایی، سکته مغزی از 600 هزار در سال، به 40 هزار در سال رساندند یعنی آمار بسیار مهمی که نشان می‌دهد پیشگیری چقدر موثر است.
متاسفانه در کشور ما فرهنگ‌سازی برای استفاده از سیگار و انواع دخانیات وجود ندارد، می‌بینیم که استقبال از مصرف قلیان در جوان‌ها افزایش یافته، تحرک وجود ندارد و افراد زمانی را به ورزش اختصاص نمی‌دهند، نسبت به مصرف مواد قندی و روغن‌ها هشدارهای کافی داده نمی‌شود، هوا در شرایط آلوده قرار می‌گیرد، کنترل دیابت به خوبی انجام نمی‌شود، فشار خون مورد توجه قرار نمی‌گیرد، افراد در طول سال برای چک‌آپ به پزشک مراجعه نمی‌کنند و همه اینها باعث می‌شود ببینیم که سکته‌های مغزی زیادی اتفاق می‌افتد.
 

آمار تلخ و مهم سکته مغزی در ایران

آمار سکته در کشورهای جهان سوم بیشتر از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته است و لازم است رسانه‌ها نسبت به این موضوع هشدارهای لازم را به مردم و مسئولان بدهند. من سال‌هاست نسبت به این وضعیت هشدار می‌دهم و سال‌هاست در مجامع بین‌المللی صحبت از این آمار می‌شود که سن بروز سکته‌های مغزی در کشورمان به دلیل همان رعایت‌هایی که باید انجام بشود و نمی‌شود، ده سال جوانتر از کشورهای دیگر است یعنی افراد کشور ما در سنین کمتری دچار این اتفاق می‌شوند که هرچند می‌توان نسبت به بهبود آن امیدوار بود اما گاهی به مرگ یا اثرات جبران ناپذیری منجر می‌شود.
اگر در کشورهای دیگر بالای 75 سال را برای سکته مغزی در نظر می‌گیرند، این عدد در کشور ما 60 سال و 65 سال است و حتی در جوانترها هم دیده می‌شود. این موضوع بسیار مهمی است که باید نسبت به آن اهتمام داشت که بتوانیم پیش‌زمینه‌ها را برطرف کنیم.

مردان را بیشتر نشانه می‌گیرد

بروز سکته مغزی در کشورمان بیشتر در مردان اتفاق می‌افتد به دلایلی مانند این که آنها در استرس‌ها و فشارهای کاری و مسائل خانوادگی بیشتری قرار دارند و همچنین بیشتر به مصرف دخانیات رو می‌آورند و زمان کمتری را برای ورزش و تحرک بدنی اختصاص می‌دهند. اما در شرایطی که میزان مصرف دخانیات در زنان هم در حال افزایش است، باید نسبت به بروز سکته مغزی در بین زنان هم نگران بود.
بعضی عوامل هم هستند که احتمال سکته مغزی را ممکن است در زنان بیشتر کنند و آنها باید مراقب این موضوع باشند مانند دیابت حاملگی که باید حتما پزشک زنان نسبت به این موضوع حساس باشد و موارد عام‌تر که زنان بیشتری را هدف قرار می‌دهند مانند افسردگی، اضطراب و چاقی که میزان شیوع آن در زنان کشورمان باید مورد بررسی و مراقبت بیشتری قرار بگیرد.

زمان طلایی را از دست ندهید

درست است که باید پیشگیری کرد، اما هر زمانی باز هم ممکن است سکته مغزی از راه برسد بنابراین باید این دانش را داشته باشیم که در زمان وقوع این اتفاق چه کنیم. مهمترین چیزی که باید بدانیم این است که نباید زمان طلایی را از دست بدهیم و هر چه تعلل کنیم، عواقب بیشتری در انتظار خواهد بود.
بنابراین به محض این که نشانه‌های سکته را در فردی احساس کردیم، مانند افتادگی صورت، بی حرکت شدن اعضا، از دست دادن قدرت تکلم، تاری دید یا دوبینی، سرگیجه و از دست دادن تعادل و به طور کلی بروز ناگهانی نقایص عضلانی، حسی و حرکتی، باید سریعا اورژانس را خبر کنیم.
بعد از این اتفاق هم نباید بیمار را تنها گذاشت بلکه با اقداماتی مانند کاردرمانی، فیزیوتراپی، گفتاردرمانی و سایر توصیه‌هایی که پزشک معالج دارد، می‌شود تا حدود زیادی بهبود را در بیمار به وجود آورد.
مهمترین نکته‌ای که باید به مناسبت روز جهانی سکته مغزی ذکر شود این است که اولا، سکته مغزی قابل پیشگیری است، ثانیا سکته مغزی تا حدود زیادی قابل درمان است.