مراحل مهم تکاملی در سال اول زندگی: گرفتن اشیا

با یاد گرفتن نحوه نگه داشتن اشیا مختلف با دست، کودک به دنیای بازیهای جذاب و دوست داشتنی وارد می شود! همچنین گرفتن اشیا اولین مرحله در مسیر یادگیری غذا خوردن، مطالعه، نقاشی و مراقبت از خود است.

چه زمانی این توانایی را بدست می آورد؟

نوزادان به طور طبیعی توانایی گرفتن اشیا را دارند، اما حدودا یکسال طول می کشد تا یاد بگیرند که با هماهنگ کردن عضلات دست، اشیا مختلف را به درستی در دست گرفته و نگه دارند. آنها از سه ماهگی، فعالیت شدیدی را برای بهبود این مهارت خود آغاز می کنند و ماه به ماه پیشرفت چشمگیری در این زمینه خواهند داشت.

این توانایی چگونه در او ایجاد می شود؟

از زمان تولد تا دو ماهگی

چنگ زدن به صورت یک رفلکس و واکنش طبیعی در نوزادان وجود دارد. کف دست نوزاد را با انگشت لمس کنید؛ مشاهده خواهید کرد که او انگشتان کوچک خود را حرکت داده و دور انگشت شما قرار می دهد. اما در هشت هفته اول پس از تولد، این حرکتها غریزی و غیرارادی هستند. دستهای کودک شما در این مرحله معمولا در حالت مشت شده قرار دارد، اما او به زودی یاد خواهد گرفت که به طور ارادی دستان خود را باز و بسته کرده و آنها را امتحان کند. او حتی ممکن است تلاش کند تا اشیا نرم (مثل حیوانات پلاستیکی و مصنوعی) را در دست بگیرد.

سه ماهگی

کودک شما هنوز هم نمی تواند چیزهایی را که می خواهد با دست بگیرد، اما می تواند بارها و بارها به اسباب بازیهای خود ضربه بزند. او همچنین در حال هماهنگ کردن حرکات چشم و دست خود است؛ به چیزهایی که می خواهد بردارد نگاه می کند و سپس تلاش می کند آنها را برداشته و در دستش نگه دارد. یک “شبه اتاقک اسباب بازی” (نوعی وسیله بازی مخصوص کودکان پیش از خزیدن که اشیا مختلف از سقف آن آویزان شده اند و کودک کف آن دراز می کشد و با اشیا بازی می کند) در این مرحله می تواند بسیار مفید باشد، زیرا کودک می تواند روی کف نرم و راحت آن دراز بکشد و با دست به اشیا مختلف و بامزه ای که از سقف آویزان هستند ضربه بزند.

چهار تا هشت ماهگی

در چهار ماهگی او می تواند اشیا بزرگ را بردارد، اما هنوز تا زمانی که مهارت بیشتری برای استفاده از انگشتانش به دست نیاورده است، نمی تواند اشیا کوچک را با دست بردارد. اندکی قبل از اینکه اولین دندان کودک در بیاید (که معمولا بین 3 تا 12 ماهگی رخ می دهد)، کودک شروع به برداشتن چیزهای این طرف و آن طرف می کند تا آنها را در دهانش بگذارد. اگر او از غذاهای معمولی استفاده می کند، هرچند هنوز نمی تواند قاشق را به درستی در دست بگیرد، اما تلاش خود را برای این کار می کند. او می تواند اشیا را به طرف خودش بکشد و دادن اشیا از یک دست به دست دیگر را آغاز خواهد کرد. بهتر است لوازم گران قیمت و با ارزش را از دسترس او دور کنید و با استفاده از دستورالعملهای مربوطه، خانه را برای کودک خود ایمن کنید.

نه تا دوازده ماهگی

او اکنون می تواند با کمی تلاش، اشیا مختلف را بردارد و به تدریج ترجیح او برای استفاده از دست راست یا چپ، شکل می گیرد. دست غالب، مهارت و قدرت بیشتری پیدا می کند. اما شما پیش از 2 یا 3 سالگی قادر نخواهید بود که راست دست یا چپ دست بودن او را به درستی تشخیص دهید. او توانایی برداشتن اشیا کوچک (مانند مهره ها) توسط انگشت شست و سبابه خود را نیز به تدریج تکمیل می کند. همچنین از آنجایی که هماهنگی اعضای بدن او به تدریج بیشتر شده است، او نسبتا قادر خواهد بود که از قاشق و چنگال در زمان غذا خوردن استفاده کند.

مرحله بعد چه خواهد بود؟

پس از اینکه کودک شما برداشتن اشیا را آغاز کند، بزودی آنها را پرتاب خواهد کرد؛ پس مراقب باشید. بسیاری از کودکان از اینکه اسباب بازیهایشان را پرت کنند تا شما آنها را برداشته و جمع کنید، خوششان می آید! هنگامی که کودک شما یکساله شود، از توپ بازی، برج ساختن با اسباب بازیها و به هم ریختن یا کوبیدن آنها به یکدیگر لذت خواهد برد. در دو سالگی حس هنری او بروز خواهد کرد و به مداد رنگی و استفاده از آن برای نقاشی و نوشتن، علاقه نشان خواهد داد. در سه سالگی، هماهنگی اعضای مختلف بدن او به حدی رسیده است که می تواند برخی حروف یا حتی نام خودش را بنویسد.

نقش شما چیست؟

برای تحریک واکنش چنگ زدن و برداشتن اشیا در کودک، یک اسباب بازی یا شی رنگی را کمی دورتر از دسترس او قرار دهید و او را تشویق کنید تا آن را بردارد. اما آن را آنقدر دور نگذارید که او اصلا نتواند یا ناامید شده و از تلاش دست بکشد. مجموعه ای از چیزهای زیادی را که او بتواند بردارد در اختیارش قرار دهید، مانند: اسباب بازیهای نرم، حلقه های پلاستیکی و کتابهای بزرگ. بعدا، زمانی که او تلاش می کند تا اشیا کوچک را با انگشت شست و سبابه بردارد، او را تشویق کنید که لقمه های کوچک غذا یا خوردنیهای کوچک از قبیل نخود فرنگی یا تکه های هویج را بردارد؛ او هر وقت که بتواند از قاشق و چنگال استفاده خواهد کرد.

چه وقت باید نگران شوید؟

اگر کودک شما در هشت هفتگی به اسباب بازیهایی که در مقابل او قرار می دهید توجه نمی کند و تا نه ماهگی برای لمس کردن یا برداشتن اسباب بازیها تلاش نمی کند، با پزشک او مشورت کنید. کودکان نارس، این مهارتها و سایر مهارتها را چند ماه دیرتر از همسالان خود، یاد می گیرند. از پزشک خود بخواهید که یک جدول زمانی مناسب برای پیشرفت مهارتهای کودک را در اختیار شما قرار دهد.