عفونت گوش

من چگونه می توانم بفهمم فرزندم به عفونت گوش مبتلا شده است؟

درد اولین علامت است. ممکن است فرزند شما بگوید که گوش درد دارد یا خود شما متوجه شوید که او گوشش را می کشد. ابتلاء اخیر به سرماخوردگی یا سینوزیت نیز در تشخیص کمک کننده است. او ممکن است تب داشته باشد یا اصلا تب نداشته باشد.

علائم زیر را ممکن است در او ببینید:

• کاهش اشتها. عفونت گوش ممکن است جویدن و بلع را دردناک کند.
  
• تغییر در عادت خوابیدن. دراز کشیدن و خوابیدن ممکن است موجب افزایش درد در سمت گوش بیمار شده و اختلال در خوابیدن بوجود آورد.
  
• اسهال و استفراغ. ویروسی که موجب عفونت گوش می شود ممکن است بر دستگاه گوارش نیز اثر بگذارد.
  
• خروج مایع زرد یا نسبتا سفید از گوش. البته در اکثر بچه ها ااتفاق نمی افتد اما می تواند نشانه ای از وجود سوراخ کوچک در پرده گوش باشد که از طریق آن چرک و عفونت به بیرون تخلیه می شوند. در اکثر موارد بعد از بهبود و پاک شدن گوش از عفونت، این سوراخ خود به خود ترمیم خواهد شد.
  
• بوی نامطبوع. شما ممکن است یک بوی عفونت و نامطبوع از گوش عفونی شده احساس کنید.
  
• اشکال در شنیدن صداها. تجمع مایع در گوش میانی ممکن است مانع شنیدن اصوات شود.
  
• ایجاد اختلال در حفظ تعادل بدن. گوش در حفظ تعادل، کمک کننده است. بنابراین ممکن است شما احساس کنید که فرزندتان قادر به حفظ تعادل خودش نیست و نسبت به قبل کمی دچار مشکل شده است.

عفونت گوش چقدر شایع است؟

عفونت گوش بعد از سرماخوردگی شایع ترین بیماری کودکان است. در حقیقت سه چهارم کودکان قبل از اینکه به 3 سالگی برسند، یکبار دچار عفونت گوش شده اند.

عامل عفونت گوش چیست؟

عفونت گوش معمولا توسط باکتری ایجاد می شود. اما ویروس ها نیز می توانند عامل آن باشند. این وضعیت هنگامی رخ می دهد که مایع پشت پرده گوش تجمع پیدا می کند و سپس عفونی می شود. بطور طبیعی هر مایعی که در این ناحیه جمع شود، توسط شیپور استاش (لوله یا مجرایی که گوش میانی را با حلق ارتباط می دهد) تخلیه می شود. اما اگر شیپور استاش دچار انسداد شود – که در سرماخوردگی، سینوزیت و حتی آلرژی بطور شایعی این اتفاق می افتد– این مایع در گوش میانی گیر می افتد و تخلیه نمی شود.

میکروبها محیطهای تاریک و گرم و مرطوب را دوست دارند، بنابراین گوش میانی که از مایع پر شده است، محل خوبی برای رشد و تغذیه آنها به حساب می آید. همانطور که عفونت بدتر می شود، التهاب در پشت و پرده گوش بیشتر شده و ایجاد درد می کند. تب در صورتی دیده می شود که بدن فرزند شما سعی کند بر علیه عفونت مبارزه کند. در چنین شرایطی که التهاب گوش میانی با تجمع مایع، درد، قرمزی پرده گوش و بعضی اوقات تب بروز می کند، در پزشکی عفونت حاد گوش میانی یا acute otitis media نامیده می شود. (AOM)

از آنجا که در بچه ها شیپور یا لوله استاش کوتاه است (کمتر از یک و نیم سانتیمتر) و بطور افقی است آنها خیلی مستعد به عفونت گوش میانی هستند.همینطور که آنها بزرگ می شوند، لوله بلندتر شده و بیشتر عمودی می شود و خروج یا تخلیه مایع آسانتر صورت می گیرد.

چه وقت من باید با دکتر تماس بگیرم؟

اولین علائم عفونت گوش را که دیدید با دکتر تماس بگیرید. او از شما می خواهد که نزد او بروید و گوش فرزندتان را با وسیله ای که اتوسکوپ نامیده می شود معاینه می کند. اگر پرده گوش کودک قرمز، متورم و مرطوب به نظر برسد، به احتمال بسیار زیاد عفون گوش میانی را مطرح می کند. ممکن است او بخواهد گوش فرزندتان را با دستگاهی بنام pneumatic otoscope معاینه کند. در این معاینه حرکت پرده گوش را در پاسخ به جریان های کوچک هوا که توسط دستگاه آزاد می شود، ملاحظه می کنند. اگر پرده گوش در مقابل این جریان های هوا حرکتی نداشت بدین معنی است که تجمع مایع در گوش میانی وجود دارد و ممکن است گوش میانی عفونی شده باشد.

پزشک برای درمان عفونت فرزند من چکار می کند؟

درمان به علائم بستگی دارد. توصیه می شود که اگر کودک بین 2 تا 12 سال باشد به او آنتی بیوتیک داده شود. اگر علائم حاد است و پزشک به تشخیص عفونت حاد گوش میانی اطمینان دارد بهتر است تخلیه انجام شود. اگر پزشک اطمینان ندارد یا کودک علائم حاد ندارد، پزشک می تواند او را به مدت 48-24 ساعت تحت نظر بگیرد و ببیند آیا بدون مصرف آنتی بیوتیک علائم او بهتر شده است یا نه؟ 80% بچه ها با تشخیص عفونت حاد گوش میانی بدون دریافت آنتی بیوتیک بهتر می شوند. اما معمولا پزشک برای اینکه نمی تواند کودک را به دقت تحت نظر داشته باشد و برای جلوگیری از بروز عوارض در صورت شک قوی هم آنتی بیوتیک تجویز می شود. هر چه کودک بیمار تر به نظر برسد لازم است اقدامات احتیاطی بیشتری بکار برد و دارو را زودتر شروع کنید.

اگر برای فرزند شما دارو تجویز شده است آن را بطور کامل به او بدهید و دوره درمان را کامل کنید. بعد از یک هفته او را برای ویزیت مجدد نزد پزشک معالج ببرید تا از موثر بودن داروها اطمینان پیدا کند.

بخاطر داشته باشید آنتی بیوتیک سبب کاهش درد در 24 ساعت اوّل نمی شود، در واقع اثر تسکین دهندگی آن به تدریج و بعد از 24 ساعت اول شروع می شود. برای کاهش درد بهتر است از مقدار مناسب استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید. (هرگز به فرزندتان آسپرین ندهید زیرا او را مستعد سندرم Reye’s می کند که نادر اما کشنده است).

کمپرس گرم یا قطره گوش نیز ممکن است برای او مفید باشد (از پزشک فرزندتان در مورد بهترین قطره گوش سؤال کنید) بالا نگه داشتن سرش هنگامیکه دراز کشیده یا خوابیده است نیز می تواند کمک کننده باشد.

اگر درمان با آنتی بیوتیک را شروع کرده اید و یا هنوز شروع نکرده اید و حال عمومی او بعد از چند روز بهتر نشد  اگر هنوز تب دارد، یا هر یک از علائم هنوز وجود دارد و حالش بدتر شده است  به پزشکش اطلاع دهید. ممکن است او لازم بداند آنتی بیوتیک فرزندتان را تغییر دهد.

برا ی پیشگیری از عفونت گوش چه می توانیم بکنیم؟

عفونت گوش به خودی خود مسری و واگیردار نیست، اما عفونت دستگاه تنفسی که قبل یا به همراه آن است مسری است. بچه های سنین مدرسه بیشتر در معرض ابتلا به عفونت گوش هستند زیرا با میکروبهای بیشتری در تماس هستند. برای کاهش سرایت و پخش میکروب دستهایتان را همیشه بعد از رفتن به توالت و قبل از آماده کردن غذا بشوئید؛ همینطور به کودکانتان آموزش دهید هر بار قبل از غذا خوردن دستهایش را بشوید.

راههای دیگری که می تواند از عفونت گوش جلوگیری کند:

• اگر فرزند شما مکررا دچار عفونت گوش می شود، بخصوص بعد از ابتلا به آنفولانزا موضوع را با پزشک معالجش در میان بگذارید شاید او لازم بداند که فرزندتان واکسن آنفولانزا دریافت کند. (اگر چه واکسن آنفولانزا برای تمام کودکان توصیه نمی شود)
  
• فرزندتان را از تمام انواع دودهای تنباکو و سیگار دور نگه دارید. دود سیگار ریسک ابتلا به عفونت گوش را بالا می برد. در حقیقت اگر او بطور معمول در معرض دود قرار دارد بیشترین ریسک را برای ابتلا به عفونت های عود کننده گوش دارد. اجازه ندهید کسی در منزل شما سیگار بکشد و فرزندتان را از محیط های آلوده به دود سیگار دور نگه دارید.

فرزند من مکررا عفونت گوش می گیرد، آیا جراحی یا روش دیگری برای درمان وجود دارد؟

اکثر بچه ها یکبار عفونت گوش می گیرند اما اگر کودکی علیرغم مصرف درست آنتی بیوتیک، مکررا دچار عفونت گوش میانی شود ممکن است کاندید خوبی برای قرار دادن لوله در گوش باشد.این عمل که به نام میرنگتومی (myringotomy) نامیده می شود برای جلوگیری از عود مکرر بیماری در بسیاری از کودکان مورد استفاده قرار می گیرد. این عمل با بیهوشی انجام می شود. متخصص گوش و حلق وبینی یک برش کوچک روی پرده گوش ایجاد می کند و یک لوله کوچک در آن شکاف قرار می دهد. این لوله فشار را آزاد می کند و مانند یک دریچه عمل می کند و اجازه می دهد هوا داخل شود و مایعات خارج شوند، در نتیجه باکتری نمی تواند در آن محیط رشد کند. این لوله در واقع یک مجرای استاش مصنوعی است که اجازه می دهد گوش تنفس کند تا اینکه شیپور استاش اصلی بتواند عمل خود را به درستی انجام دهد. ممکن است پزشک معالج فرزند شما این روش را برای او توصیه کند زیرا کودکی که دائما مایع در گوشش وجود دارد نه تنها مورد مناسبی برای عفونت مکرر گوش است بلکه ممکن است دچار کاهش شنوایی نیز بشود. البته هنوز تمام پزشکان بر ضرورت انجام این عمل توافق ندارند و بعضی پزشکان اعتقاد دارند که این عمل واقعا ضروری بنظر نمی رسد.

کودکانی که عفونت مکرر گوش یا عفونت مقاوم به درمان های عادی دارند ممکن است در آینده دچار کاهش شنوایی و مشکلاتی در زندگی می شوند، بخصوص وقتیکه در محیط شلوغی مثل کلاس درس بخواهند به صدایی گوش دهند. بعضی از این کودکان، بخصوص آنهایی که تأخیر رشد دارند یا کسانیکه تأخیر در گفتار دارند، بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات رفتاری هستند. البته طول مدت اختلال شنوایی و شدت آن، هر دو از عوامل مهمی در انتخاب روش میرنگوتومی به حساب می آیند.

در مورد اینکه شما چه تصمیمی بگیرید، آیا از لوله گوش برای فرزندتان استفاده کنید یا خیر، بطور کلی هنوز نمی توان جواب قطعی داد. با پزشک معالج فرزندتان صحبت کنید، مزایا و مضرات آن را در نظر بگیرید و سپس تصمیم گیری کنید.

آیا عفونت گوش مساله جدی است؟

بله، می تواند جدی باشد. عفونت گوش درمان نشده یا حاد می تواند منجر به پارگی پرده گوش کودک شود. البته پارگی پرده گوش اغلب اتفاق نمی افتد و معمولا در صورتیکه اتفاق بیفتد خود به خود و به سرعت ترمیم پیدا می کند. اما به این نکته توجه داشته باشید در صورتیکه این مساله برای فرزندتان رخ داد، او را جهت پیگیری و اطمینان از ترمیم پارگی پرده گوشش مجددا نزد پزشک ببرید. عفونت مکرر گوش می تواند منجر به کاهش شنوایی و به جا گذاشتن زخم و اثر آن شود. در موارد نادر عفونت گوش درمان نشده، می تواند منجر به عفونت استخوان جمجمه در پشت گوش (ماستوئیدیت) یا مننژیت شود.