زردی یا یرقان

 آیا جای نگرانی وجود دارد اگر نوزادم دچار یرقان شود؟

بیش از نیمی از کودکان طبیعی و سالم در چند روز اول زندگی دچار تغییر رنگ زرد در پوستشان می شوند. اگر کودک شما نیز همین وضع را دارد، جای هیچ گونه نگرانی نیست؛ اما باید موضوع را با پزشکتان یا کارشناس بهداشت مرکز بهداشتی و درمانی در میان بگذارید، بویژه زمانی که شکم یا پاهای کودک زرد باشد. اگر نوزادتان با سن طبیعی حاملگی متولد شده است، احتمالا در عرض یک هفته گونه های او صورتی و زیبا خواهد شد. اگر زودتر از سن طبیعی به دنیا آمده باشد، کمی بیشتر طول می کشد تا پوست وی حالت قرمزی و گلگون مانند خود را بازیابد.

علت آن چیست؟

یرقان در نوزادان سالم بعلت افزایش میزان بیلی روبین خون ایجاد می شود. بیلی روبین یک ماده شیمیایی است که حین تخریب گلبولهای قرمز خون تولید می شود. سطح این ماده در نوزادان بیشتر است، زیرا آنها دارای ظرفیت اضافه حمل اکسیژن توسط گلبولهای قرمز خون هستند و کبد نارس آنها نمی تواند بیلی روبین اضافه را متابولیزه (سوخت و ساز) کند. زمانی که سطح بیلی روبین به بیشتر از حد طبیعی برسد، زردی یا یرقان از ناحیه سر به طرف گردن و سپس سینه پیشرفت می کند و در شرایط شدید نهایتا به انگشتان پاها هم می رسد. این حالت که یرقان فیزیولوژیک نامیده می شود (بر خلاف نوع نادر و خطرناکتری که توسط بیماریهای کبدی یا ناسازگاری خونی مادر ایجاد می شود) سبب هیچ نوع آسیبی در شیرخواران سالم و رسیده (سن طبیعی حاملگی) نخواهد شد.

در برخی موارد نادر، نوزادان مبتلا به یرقان ممکن است دچار آسیب سیستم عصبی بشوند. و این زمانی است که سطح بیلیروبین شدیدا افزایش یافته باشد.

شیوع زردی در نوزادان چقدر است؟

60 درصد نوزادان رسیده در روز دوم یا سوم تولد دچار یرقان می شوند. اغلب این حالت پس از یک هفته برطرف می شود.

80 درصد نوزادان نارس بین روزهای پنجم و هفتم پس از زایمان به این حالت دچار می شوند. بیماری ظرف دو ماه پس از تولد برطرف می شود.

چگونه یرقان درمان می شود؟

اگر به نظر می رسد کودکتان مبتلا به یرقان شده است، پزشکتان ممکن است تستهایی برای اندازه گیری سطح بیلی روبین خون و لزوم شروع درمان برای او انجام دهد. اگر نوزاد رسیده بدنیا آمده باشد و از سایر جهات سالم باشد، بیشتر پزشکان درمان را تا زمانی که سطح بیلی روبین خون به بیش از 20 میلی گرم در دسی لیتر برسد شروع نمی کنند. از اوائل دهه 1970 تا کنون یرقان با فوتوتراپی درمان می شود، پدیده ای که در آن نوزادان در معرض نور فلورسنت قرار می گیرند. این نور مولکولهای بیلیروبین اضافی را می شکند و دفع آنها را توسط کبد نوزاد تسهیل می کند. کودک بصورت بدون لباس معمولا برای یک یا دو روز زیر نور قرار می گیرد و چشمانش با یک ماسک محافظ بسته می شود.

اگر سطح بیلی روبین کودکتان نیازی به فوتوتراپی ندارد، می توانید با قرار دادن وی در معرض نور آفتاب در اوائل روز یا بعد از ظهر به او کمک کنید.

اگر کودکتان بیماریهای نادر ناسازگاری گروه خونی داشته باشد و مقدار بیلیروبین به مقادیر خطرناک برسد، ممکن است حتی نیاز به تعویض خون داشته باشد. تست خونی Rh که در زمان تولد برای تشخیص ناسازگاری Rh انجام داده اید، شما را با دقت زیاد از احتمال وجود ناسازگاری خونی مادر و کودک آگاه می کند. برای پرهیز از این امر آمپول های ضد آنتی بادی D یا روگام به شما تزریق خواهد شد.

چگونه می توانم بگویم آیا کودکم یرقان دارد؟

افراد متخصص تست سریعی را برای تشخیص یرقان در منزل توصیه می کنند: در یک اتاق با روشنایی مناسب، فشار ملایمی را به سینه کودکتان وارد کنید؛ اگر بعد از برداشتن فشار، رنگ زرد بر روی پوست مشاهده گردد، باید به پزشک خود مراجعه کنید. (این تکنیک برای کودکان با پوست ظریف بهتر عمل می کند؛ برای سایر کودکان به زردی موجود در سفیدی چشمها یا لثه ها توجه کنید.)

به یاد داشته باشید که یرقان یک وضعیت زودگذر است که معمولا بدون هرگونه مداخله درمانی بهبود می یابد و هیچ گونه عوارض دراز مدت ندارد (بجز در موارد شدید). اگر هرگونه شکی دارید به پزشک خود مراجعه کنید تا مطمئن شوید اقدامات صحیح را برای بهبود کودک خود برداشته اید.