انتقال هپاتیت از مادر باردار به جنین امکان دارد؟

آیا خانم‌های مبتلا به هپاتیت می‌توانند باردار شوند؟ آیا امکان دارد خانم‌ها در دوران بارداری به هپاتیت مبتلا شوند؟ آیا امکان انتقال هپاتیت از مادر آلوده به جنین وجود دارد؟ برای پاسخ به این سوالات به گفتگو با زهرا محسن‌پور قاضی جهانی، کارشناس مامایی، پرداختیم.
 

احتمال بارداری فرد مبتلا به هپاتیت

خانم‌های مبتلا به هپاتیت احتمال دارد که بتوانند باردار شوند اما آنها باید بر اساس نوع هپاتیت، اقدامات محافظتی و دارویی را انجام دهند. باید بدانید که خانم‌های باردار هم احتمال دارد که به هپاتیت مبتلا شوند که بر اساس نوع بیماری باید اقدامات محافظتی و دارویی برای آنان انجام شود.

روش‌های انتقال بیماری هپاتیت به جنین 

هپاتیت A
احتمال انتقال بیماری در هپاتیت نوع A، ناچیز است. اگر خانم‌‌های باردار با فردی مبتلا به هپاتیت تماس داشته باشند، باید به آنها ایمونو‌گلوبولین تزریق کرد. این بیماری در هنگام زایمان هم ممکن است به جنین منتقل شود. البته مادران باید اقدامات درمانی و پیشگیری را انجام دهند چون بیشتر عفونت‌ها مزمن هستند و در غربالگری‌ها مشخص می‌شوند.

هپاتیت B
اگر مادر از نظر ابتلا به هپاتیت B مثبت باشد (HBsAG+)،  باید در بدو تولد (12هفته‌ی اول) به نوزاد واکسن ضد‌هپاتیت و ایمونوگلوبولین تزریق شود. همچنین باید در ماه اول و ماه پنجم واکسن روتین را به او تزریق کنند. بدون این اقدامات، به احتمال 60 درصد نوزاد در هنگام زایمان به هپاتیت مبتلا می‌شود. در حالی‌که با این اقدامات احتمال عدم ابتلا به هپاتیت، به 95 درصد می‌رسد که در کنترل بیماری بسیار موثر است. معمولا نوزادانی که به هپاتیت مبتلا می‌شوند به میزان 85 درصد عفونت‌های مزمن و بدون علامت دارند و متاسفانه حدود 10 تا 15 درصد این نوزادان در بزرگسالی به سیروز و سرطان کبد مبتلا می‌شوند.

هپاتیت C
تا به حال تغییر شدت این بیماری در طول دوران بارداری دیده نشده است. به دلیل این‌که درمان ویروسی ایمن برای درمان این بیماری وجود ندارد و علائم بالینی آن هم کم است، غربالگری انجام نمی‌شود و درواقع مقرون به صرفه نیست. البته اگر خانمی مبتلا به HIV باشد، احتمال انتقال هپاتیت C به نوزاد بسیار زیاد می‌شود بنابر‌این بهتر است خانم‌ها باردار نشوند.

هپاتیت E
هپاتیت E در بارداری بسیار اهمیت دارد به‌طوری‌که مرگ و میر مادران در این دوران به 20 درصد می‌رسد. همچنین احتمال انتقال مستقیم هپاتیت E به‌طور مستقیم از مادر به فرزند در دوران بارداری بسیار بالا است (احتمال انتقال عمودی بالا است) و این بیماری در بارداری تشدید می‌شود. بنابر‌این مادران بارداری که در این شرایط قرار دارند باید فورا به فوق تخصص مراجعه کنند چون احتمال انتقال این نوع از هپاتیت به نوزاد در حدود 50 درصد است.

انواع هپاتیت‌ و راه‌های انتقال آن به فرد

هپاتیت A: آب و غذای آلوده، تماس مقعدی- دهانی، رابطه‌ی جنسی محافظت نشده (عدم استفاد از کاندوم)
هپاتیت B: سرنگ مشترک، سوراخ کردن گوش و پیِرسینگ، خالکوبی، خراش تصادفی پوست با سوزن، مایعات عفونی و خون. در صورت وجود یک فرد مبتلا در خانواده، همه‌‌ی اعضای خانواده باید واکسینه شوند.
هپاتیت C: از طریق خون افراد مبتلا به بیماری منتقل می‌شود مخصوصا کسانی که فرآورده‌های خونی قبل از سال 1987 را مصرف کرده‌اند و ناخواسته به این بیماری مبتلا شدند. همچنین افرادی که دارو‌های غیر‌مجاز تزریق کرده و از راه بینی کوکائین مصرف کرده‌اند، از افراد پرخطر برای انتقال این بیماری محسوب می‌شوند.
هپاتیت E: نوشیدن آب آلوده، تماس جنسی دهانی (اورال) و مقعدی (رکتال). نحوه‌ی بروز این بیماری شدید و حاد است اما پیامد طولانی ندارد.

جلوگیری از ابتلا به بیماری هپاتیت

• هپاتیت A : شستشوی دست با آب و صابون،‌عدم مصرف غذای مانده،‌استفاده از آب سالم،‌شستشوی خوب میوه و گرفتن پوست آنها، ضدعفونی سبزیجات. در صورت مسافرت به مناطقی که این بیماری در آنجا شایع است، باید واکسن تزریق شود.
  
• هپاتیت B : برای اطمینان از ابتلا نشدن به این بیماری باید از سلامت شریک زندگی مطمئن شد. همچنین آمیزش محافظت‌شده (استفاده از کاندوم)، عدم استفاده از سرنگ آلوده و مشترک، مسواک،‌تیغ و وسایل  مانیکور از جمله روش‌هایی هستند که از انتقال این نوع ویروس هپاتیت جلوگیری می‌کنند. همچنین افراد نباید طب سوزنی و خالکوبی انجام دهند و در صورت انجام دادن، این عمل در مکان مطمئن انجام شود و با افراد آلوده تماس نداشته باشند.
  
• هپاتیت C: عدم مصرف الکل و سوزن ‌مشترک و مراقبت و نگهداری از وسایل شخصی
   

آیا درمانی برای هپاتیت وجود دارد؟

هپاتیت A: این نوع از هپاتیت معمولا درمان نمی‌شود و کار‌هایی مانند استراحت در بستر، رژیم غذایی مناسب و کار‌هایی از این قبیل، اثر چشمگیری بر این بیماری در دوران بارداری ندارند. اما مرگ و میر نوزادان بالا می‌رود و فعالیت بیماران هم کم می‌شود. برای کنترل بیماری در موارد خفیف، درمان سرپایی و واکسیناسیون موثر است. البته باید بدانید که کودکان در 12 ماهگی و 18 ماهگی واکسن هپاتیت A را می‌زنند و برای برخی بزرگسالان هم واکسن وجود دارد.
هپاتیت B: استراحت در بستر، ‌رژیم غذایی سرشار از پروتئین، کربوهیدرات برای ترمیم و محافظت کبد و مصرف دارو‌های آنتی ویروس که در بارداری ایمن هستند در درمان این نوع هپاتیت موثر است.
هپاتیت C: استفاده از آنتی‌ویروس برای درمان این نوع هپاتیت تجویز می‌شود و برای دوران بارداری دارو و درمانی وجود ندارد که ایمن باشد. همچنین تجویز مکمل‌های ویتامین B12 در درمان این بیماری بسیار موثرند و خیلی خوب جواب می‌دهند به‌طوری که در حدود90درصد از بیماران مبتلا به این نوع هپاتیت بهبود می‌یابند.
هپاتیت E: هیچ درمانی ندارد و بیماری خود‌به‌خود محدود می‌شود. استراحت و مایع‌درمانی در کنترل این بیماری بسیار موثرند و ویروس این نوع هپاتیت باید از راه تنفس سریع یا استفراغ خون‌آلوده خارج شود. عوارض هپاتیت‌های C و D بسیار حاد‌‌تر بوده و احتمال سیروز و سرطان کبد بیشتر است.