اختلال نقص توجه – بیش فعالی چیست؟

 علائم و نشانه های اختلال نقص توجه – بیش فعالی می تواند والدین را با چالش های بسیاری مواجه کند. این کودکان اغلب وسایلشان را گم می کنند، در انجام و پیگیری تکالیف مشکل دارند، و هنگامی که نیاز است تا برنامه ای را مدیریت کنند یا گزینه ای را انتخاب کنند دچار پریشانی می شوند. تکانشگری از دیگر چالش های مربوط به این اختلال است که منجر به مخالفت و درگیری کودکان با والدین می گردد. چرا که آنها نسبت به محرکها بیش از حد حساس هستند و نسبت به شکست و ناکامی واکنش نامناسبی نشان می دهند. در نتیجه والدین ممکن است زمان دشواری را پشت سر بگذارند تا بتوانند یک ساختار بدون فشار و استرس را در خانه ایجاد کنند.

کودکان مبتلا به ADHD می دانند که چه باید بکنند اما نمی توانند آنچه را که می دانند انجام دهند. والدین معمولا نمی دانند چه زمانی باید راسخ و محکم رفتار کنند و چه مواقعی باید صبور باشند . والدین نمیدانند تغییر در سبک زندگی و درمانهای خاص تا چه حد موثرند و اصلا کدامها سودمندتر می باشند. همچنین تا حدزیادی نگران وابستگی و اعتماد بنفس پایین کودکانشان نیز هستند.
خوشبختانه اگر چه چالش های زیادی در ارتباط با ADHD وجود دارد اما استراتژی های موثری برای کنار امدن با این چالش ها وجود دارد. کاپالکا و پالادینو 16 نکته و استراتژی موثر را مطرح می کنند که به شرح زیر می باشد:

1- آرامش خود را حفظ کنید.
روانشناسان بر اهمیت آرام ماندن بسیار تاکید می کنند. اگر یکی از والدین کنترل خود را از دست بدهد ، عصبانیت کودک بیشترو بیشتر شده و منجر به ایجاد یک رابطه نادرست و زیان بخش می گردد.بنابراین به رفتارهای خودتان باید خیلی توجه داشته باشید بخصوص اگر علائمی از رفتارهای ADHD در خودتان نیز وجود دارد. با جرو بحث کردن با این کودکان راه به جایی نمی برید. خود جر و بحث – مثلا درباره زمان انجام تکالیف- باعث شود از موضوع خارج شوید و حتی زمان انجام آن کار طولانی تر هم شود. سعی کنید موضوع را رها کنید و خیلی درگیر نشوید.

2- برای رفتارهای خودتان محدودیت هایی را در نظر بگیرید.
اگر خیلی مستعد نگران شدن هستید، وبیشتر کارهای کودک را خودتان انجام میدهید به خودتان یادآور شوید که هرچقدر شما کارهای او را بیشتر انجام دهید او کارهای کمتری برای انجام دادن دارد و نمی گذارد که او مستقل شدن را یاد بگیرد. اگر نمی توانید چشم از او بردارید بهتر است بصورت غیرمستقیم باشد. مثلا هنگام انجام تکالیف لازم نیست کنار او بنشینید و مستقیم به او نگاه کنید بهتر است در آن زمان وانمود کنید که مشغول انجام کارهای خودتان هستید مثلا قبض هایتان را پرداخت کنید، روزنامه بخوانید و …..

3- ساختارهایی را تنظیم و برنامه ریزی کنید که بدون ایجاد فشار باشند.
این ساختارها و سازمان دهی ها برای کودکان می تواند شامل نمودارهای ستاره ای باشد، برای سنین نوجوانانی می توان از تقویم یا نرم افزارهای ثبت برنامه استفاده کرد و از این طریق می توانیم یک برنامه روزانه محسوس و قواعد روشن و واضح را سازمان دهی کنیم. این ساختاربندی ها و برنامه ریزی ها کمک می کند تا نابسامامی ها و آشفتگی ها کاهش یابد. بهتر است از فشارهای تحمیلی اجتناب کنیم. به این معنا که از تهدیدکردن و گذاشتن مهلت یا موعدهای غیرمنطقی بپرهیزیم و از تنبیه هایی که در آن خشونت و ترس وجود دارد استفاده نکنیم.

4- برای کودکتان شرایطی را فراهم کنید تا بتواند انتخاب و تصمیم گیری منطقی داشته باشد.
باید به کودکان خود – کنترلی ر ا یاد دهیم به همین منظور والدین باید موقعیت های زیادی را برای کودکان ایجاد کنند و آنها را با انتخاب اینکه چه واکنشی باید داشته باشند مواجه سازند. برای این منظور می توان از تکنیک انتخاب ساختاریافته استفاده کرد به این صورت که به کودک خود دو انتخاب می دهید و او را بسوی انتخاب درست هدایت می کنید. مثلا ممکن است از او بپرسیم که اول دوست داری ریاضی بخونی یا علوم؟ اتاقت نیاز به تمیز کردن داره اول لباسهاتو مرتب می کنی یا کتابهاتو تو قفسه می ذاری؟ و………

5- درصورت عدم پیروی از قوانین برای او پیامدهای منطقی در نظر بگیرید.
بهتر است ابتدا از خود کودکان بپرسیم که در صورت عدم پیروی از یک قانون چه تنبیهی برایشان درنظر بگیریم. این ممکن است برای کودک این الزام و تعهد را ایجاد کند تا به آنچه خودش گفته جامه عمل بپوشاند.علاوه بر این برای رفتارهای مثبت یک پاداش و پیامد مثبت و برای رفتارهای ناخوشایندش پیامد منفی درنظر بگیرید. این باعث می شود تا کودک درک کند که هر رفتارمثبتی یک پیامد مثبت و هر رفتار منفی یک پیامد منفی به دنبال خواهد داشت.

6- منتظر قانون شکنی باشید.
زمانی که کودکتان قانون شکنی می کند مانند یک افسر پلیس به او یک برگ جریمه بدهید و گله و شکایت نکنید یا فریاد نزنید که نمی توانم باور کنم که دوباره این کار را انجام داده ای. مانند یک افسر پلیس ، محترمانه و راسخ و محکم برگه را به او بدهید و حقیقت امر را به او توضیح دهید.

7- در زمان و موقعیت مناسب از کودکتان طرفداری و حمایت کنید.
انطباق و سازش قطعی برای کودکان ADHD ممکن است ضروری باشد و این مستلزم این است که توانایی های کودکتان را بشناسید و گسترش دهید. برای مثال اگر انتظار دارید کودکتان بتواند کتابی را روان بخواند و یاد بگیرد مستلزم این است که به او زمان دهید، توجه کنید واو را باور داشته باشید.

8- از ایجاد شورش با یک کودک خودسر و سرسخت اجتناب کنید.
یکی از اشتباهاتی که والدین می کنند این است که انتظار دارند یک کودک سرسخت را وادار کنند تا همه خواسته های والدین را بدون چون و چرا بپذیرد به این دلیل که انها والدینش هستند. باید این را بپذیریم که برخی از کودکان بسیار شکایت و اعتراض و حتی حاضرجوابی می کنند و والدین باید این را بدانند و درک کنند که کودکان نیاز دارند تا ناکامی خود را به شیوه ای ابراز کنند بخصوص زمانی که مجبور می شوند تا از استاندارها و قوانین منطقی ما پیروی کنند.

9- باید بدانید که کودکتان ، رفتارهای ناخوشایند و نادرست را به عمد انجام نمی دهد.
والدین بسیاری از کودکان ADHD ، درباره علت بدرفتاری های کودکانشان فرضیه های نادرست و اشتباهی را دارند. در واقع کودکان بسیار هدف گرا هستند و هرکاری را انجام می دهند به این امید که به نتیجه و هدفی که بدنبال ان هستند دست یابند و به همین دلیل است که برای انجام هرکاری مقاومت یا از انجام ان اجتناب می کنند.( مانند انجام تکالیف یا به رختخواب رفتن).

10- پایدار و مقاوم باشید.
کودکان مبتلا به ADHD نیاز دارند بصورت مداوم با عواقب و پیامد یک رفتارمواجه شوند تا بتوانند از آن تجربه درس بگیرند. اگر یک تکنیک را یک یا دو بار به کار بردید و نتیجه ای نگرفتید به این معنا نیست که ان روش کاملا غیرموثر است. بلکه تنها لازم است تا تکرار و تمرین بیشتری داشته باشید.

11- در هر زمان فقط یک موضوع را مد نظر قرار دهید تا از عهده آن برایید.
بنابراین بسیار مهم است که مسائل را اولویت بندی کنید و از مهمترین آنها شروع کنید و در جریان کار اجازه بدهید تا موارد کم اهمیت تر به طور موقت جریان داشته باشد تا بعد که نوبت به انها می رسد.

12- درباره توجه و ADHD آموزش ببینید .
دانستن این که علائم ADHD چه تاثیری بر روی کودکتان دارد بسیار حائز اهمیت است. شما ممکن است تصور کنید که کودکتان به عمد لجبازی می کند و یا رفتار خاصی را انجام می دهد اما ممکن است ان رفتار نشانه ای از ADHD باشد. والدین می توانند این اطلاعات را از روانشناسان، متخصصان و دیگر منابع از قبیل کتابها کسب کنند.

13- به کودکتان کمک کنید تا خود را با تغییرات سازگار کند.
کودکان مبتلا به ADHD در انتقال و تغییر عملکردهای ذهنی از قبیل تغییر یا انتقال پردازش های شناختی مشکلاتی دارند بخصوص اگر در یک فعالیت بیش از حد تمرکزکنند. بنابراین استفاده از تکنیک هایی می تواند در حل این مشکل سودمند باشد . مثلا در هر زمان از آنها بخواهیم که فقط یک کار را انجام دهند و بعد از آنکه به اتمام رساندند کار بعدی را به انها بگوییم. یعنی همزمان دو یا سه دستور به آنها ندهیم.

14- روی توانایی ها و نقاط قوت کودکتان تمرکز کنید.
به جای اینکه کودک رابه کارهایی که نمی تواند انجام دهد وادار و ترغیب کنید بهتر است بر آنچه او توانایی دارد متمرکز شوید. به یاد داشته باشید که هر کودکی باتدبیر، خلاق و منحصربفرد است. بهتر است در هرکاری تعادل را برقرار کنید.

15- برخی از ضعف های خودتان را کم کنید.
پرورش یک کودک مبتلا به ADHD که دربرگیرنده نشانه های تکانشگری، لجبازی، خودکنترلی ضعیف است یکی از بزرگترین وظایف چالش برانگیز است . بنابراین لازم است که سخت تلاش کنید، ناامید نشوید، خودتان را مقصر رفتارهای کودکتان ندانید.

16- برای اینکه پدر و مادر شده اید و با کودکتان هستید جشن بگیرید.
والدینی که کودکان مبتلا به ADHD دارند معمولا احساس ناامیدی می کنند، و گاهی حل مشکلات را غیرمحتمل و نشدنی می پندارند.اما اجازه ندهید که این اختلال مانع از این شود که از پدر و مادر شدنتان لذت نبرید. وقتی که لطافت طبع و بذله گویی والدین به انتها می رسد کمک کمتری هم می توانند به کودکشان کنند. در این زمان بهتر است لحظه تولد کودکتان را به یاد آورید و او را در آغوش بگیرید. پیشنهاد می گردد این خودگویی ها را با خود داشته باشید:

– من از اینکه صاحب فرزند هستم شاکر و سپاسگزارم.اگرچه مسولیت بزرگی است اما پاداش بزرگتری است.
– من به کودکم یاد می دهم و کودکم به من.
– بخاطر داشتن چنین کودکانی شاکرهستم، آنها دوست داشتنی و با استعداد هستند.