آیا خون بندناف فرزندمان را ذخیره کنیم؟

 ایده نگهداری سلولهای بنیادی خون بندناف از زمانی قوت گرفت که اولین پیوند موفق سلولهای بنیادی خون بندناف در درمان کودک مبتلا به آنمی آپلاستیک توسط پروفسورگلوکمن انجام شد. محققان تلاش کردند تا ببیند آیا سلولهای بنیادی می تواند به بیمارانی که از سرطانهای خون رنج می برند کمک کند یا خیر.

تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان داد خون بندناف منبع ارزشمندی از سلولهای بنیادی خونساز است که می تواند برای درمان بسیاری از بیماریهای بدخیم از جمله سرطانهای خون مورد استفاده قرار گیرد و تاکنون نیز صدها پیوند با استفاده از این سلولها صورت گرفته است.

در دسترس بودن سلولها ، کاهش ریسک انتقال  بیماریهای ویروسی ، تهیه آسان و بدون ریسک آن در هنگام زایمان ، کاهش میزان بروز بیماری پیوند علیه میزبان (GVHD) و امکان انجام پیوند با تشابه کمتر  HLA  از مزایای خون بندناف می باشد.

مطالعات صورت گرفته طی 10 سال گذشته نیز نشان می دهد که استفاده از سلولهای بنیادی خون ساز بندناف در درمان بیماریهای مختلف خونی به علت ماهیت خاص این سلولها از عوارض کمتری برخوردار است . به همین خاطر امروزه شاهد ایجاد بانکهایی در سطح جهان هستیم که اقدام به جمع آوری گسترده سلولهای بنیادی بندناف و نگهداری آنها می کنند.

 کاهش زاد و ولد لزوم نگهداری خون بندناف را بالا برده است

امروزه به نظر می رسد که با وجود خانواده های تک فرزند ، پیدا کردن دهنده مناسب برای پیوند بین خواهر و برادرهایی که قصد انجام پیوند مغز استخوان دارند محدود شود. بنابراین در دنیا از منابعی مانند بانکهای سلولهای بنیادی غیر خویشاوند برای پیوند استفاده می شود.

بانکها به دو صورت عمومی و خصوصی فعالیت دارند . در بانکهای عمومی که با حمایت دولت و مراکز خیریه اداره می شود نمونه توسط خانواده ها اهداء می شود ولی در بانک خصوصی نمونه متعلق به خانوده بوده و با پرداخت هزینه و عقد قرارداد برای چندین سال نگهداری می شود.

در بانکهای خون بندناف بعد از مراحل انتخاب خون مناسب ، پردازش و غربالگری و تستهای کنترل کیفی بر روی نمونه انجام شده و در نهایت خونی که مناسب پیوند است ذخیره می شود.

مقایسه پیوند از خون بندناف و مغز استخوان یا خون محیطی

سلول های بنیادی که از بند ناف گرفته می شوند بسیار پر توان و نامیرا هستند و همچنین در اثر تکثیرهای پی در پی دچار پیری نمی شوند، به طوری که با تزریق و یا جایگزینی آنها در بافتهایی که آسیب جدی دیده اند می توانیم به بهبودی و تشکیل سلولهای جدید بافت کمک نمائیم . همچنین دستیابی به این سلول ها بسیار آسان است.

بار دیگر برخی از مزایای خون بندناف را که ارزش نگهداری این سلول ها را بسیار بالا برده است یاد آوری می کنیم. از جمله اینکه پس از انجماد، یک واحد خون بند ناف تا زمان استفاده در دسترس است و هیچ خطری هم برای اهدا کننده ندارد، در صورت عدم تطابق HLA  نیز پیوند خون بند ناف ممکن است که  همین امر پیدا کردن نمونه مناسب را آسان تر کرده است باعث شده تا امروزه ذخیره سازی این سلول ها مورد توجه قرار گیرد.

مغز استخوان و بند ناف هر دو واجد سلول های بنیادی خونسازند که به بازسازی مجدد سیستم خونی و نیز سیستم ایمنی بدن کمک می کنند. مغز استخوان دارای بالاترین درصد از سلول های بنیادی خونساز (۱ تا ۳درصد) وخون بند ناف دارای ۰.۶ تا ۱ درصد سلول های پیش ساز خونی و بنیادی خونساز است. در خون محیطی نیز کمتر از ۰.۲ درصد سلول های بنیادی خونساز شناسایی شده است.

علاوه بر این می توان خون بند ناف را با روش انجماد مخصوص (نیتروژن مایع) ذخیره کرد، بنابراین دسترسی آسان به منبع سلول بنیادی مورد نظر را خواهیم داشت. با توجه به این خصوصیت مذکور، تشکیل بانک های خون بندناف به شکل خصوصی و عمومی با هدف جمع آوری ، جداسازی و فریز خون بندناف که به طور معمول به عنوان یک زباله بیولوژیک دور ریخته می شدند بسیار مورد توجه قرار گرفت. امروزه حدود 780000 نمونه در 134 بانک خصوصی و بیش از 400000 نمونه در بیش از 100 بانک عمومی نگهداری می شود.

موارد منع ذخیره سازی سلول های بنیادی خون بندناف چیست؟

سابقه دریافت خون و فرآورده های خونی توسط مادر از یکسال گذشته تا زمان زایمان و سابقه ابتلا به سرطان در مادر از جمله موارد ممنوعیت ذخیره سازی سلول های بنیادی خون بندناف است.

بانک خون بندناف رویان اولین و تنها بانک خصوصی در ایران می باشد

بانک خون بندناف رویان اولین و تنها بانک خصوصی در ایران می باشد که به منظور ذخیره سازی و نگهداری سلولهای بنیادی خون بندناف در سال 1384 تاسیس گردیده است و تا به امروز حدود 44 هزار  نمونه در این بانک ذخیره گردیده است. بانک خون بندناف رویان در بیش از 22 استان کشور برای سهولت در دسترسی خانواده ها دفاتر نمایندگی ایجاد کرده اما فرآیند پردازش و ذخیره سازی فقط در تهران انجام می شود. خانواده ها می توانند در ماه آخر بارداری و بعد از هفته 36 برای انجام آزمایش ها و عقد قرار داد اقدام فرمایند.